Skírnir - 01.04.1920, Page 51

Skírnir]
Um fatnað.
129
þófnar því miklu síður á skepnum, þar sem allir oddar
vita i sömu átt, en laus ull eða spunniu.
Jurtatrefjarnar eru ýmist basttrefjar úr jurtastönglum
eóa plöntubár. Merkastar eru bómull og hör eða lín.
Bómullin er fræhár bómullarjurtarinnar (gossypium). I
sjónauka má sjá, að hárin eru fiöt, þunn og snúin bönd.
Hör eru basttrefjar úr stönglum hörjurtarinnar (linum
U8itatissimum). Þræðirnir eru misgildir sívalningar með
þvergárum og smáhárum út úr. Eftir hverjum þræði
miðjum gengur lítil loftsmuga. Hampur er lítt notaður til
fata, en hann er bastþræðir úr hampjurtinni (cannabis
sativum). Þeir líkjast hörtrefjum en eru grófgerðari og
kvíslast i endana.
SilTci eru afargrannir, sléttir, merglausir þræðir, sem
silkiorraurinn (bombyx mori) spinnur utan um sig. Þræði
þessa spinna ormarnir úr kvoðu, sem myndast í spuna-
kirtlum þeirra, en harðna svo i loftinu líkt og þræðir þeir
8em kóngulær spinna. Þræðir þessir eru mjög sléttir, sí-
valir, stundum tvöfaldir líkt og tveir þræðir væru límdir
gaman. Þeir eru því mjög frábrugðnir dýrahárum. Svip-
aöa þræði búa menn og til úr uppleystu trjáefni (nitro-
^ellulose), og svipar þeim mjög til silkis. Það er nefnt
* r j á s i 1 k i.
Rakasœlgni. Ef dúkaefnin eru látin liggja í röku lofti,
þá draga þau öll í sig talsverðan raka, án þess að þau
verði þó vot við átöku. Það kemur i ljós, að ullin dreg-
Ur í sig hér um bil hálfu meira rakavatn en bómull og
kör, en silki nokkru meira en bómullin.
Hlýindi dukaefna eru talsvert á annan veg en dúk-
anna, sem úr þeim eru unnir. Ef trefjunum eða hárunum
er þjappað saman, svo ekkert loft sé milli þeirra, og hlý-
indi þeirra borin saman við þurt loft, sem ekki hreyfist,
þá eru hlutföllin þessi:
Hlýindi loftsins........... 1----------*------
— þurrar ullar .... Vo rakrar V13
— þurs silkis.............Vis rftks Va7
— þurrar bómullar og hörs Vso ra^s Vss
9