Eimreiðin - 01.01.1931, Side 124

104
RITS]Á
EIMREIÐIN
ljóðum Davíðs Stefánssonar frá Fagraskógi, sem Þorsteinn M. Jónsson
gaf út í tveim bindum (Kvæðasafn I—II). Vinsæl hafa og orðið ljóðmæli
þeirra systranna Ólínu og Herdísar Andrésdætra, en ljóð þeirra komu
út í 2. útgáfu nú fyrir jólin í vetur. Nokkur ung skáld og hagyrðingar
hafa sent frá sér fyrstu ljóðabækur sfnar á þessu ári. Kveður einna
mest að bók Böðvars frá Hnífsdal, Ég þekki konur —, þeirra, er Eimr.
hafa verið sendar. Að vísu eru Ijóð hans mörg með allmiklum annmörk-
um, og kvenlýsingar hans sumar bera það með sér, að höf. er ungur, og
of mikið yfirlæti í heiti því, er hann hefur valið ljóðum sínum. Hann
yrkir mikið um ástir, en skortir tilfinnanlega smekkvísi og hugsanadýpt,
svo úr verði veruleg verðmæti. Einna bezt tekst höf. við náttúrulýsingar.
Góð mannlýsing er í kvæðinu Eiríkur gamli, og víðar verður þess varf,
að höf. á bæöi óðgáfu og skap. Ein íslenzk Ijóðabók hefur komið út á
liðna árinu vestan hafs, sem vér höfum séð. Það er Gaman og alvara
eftir Guttorm ]. Guttormsson skáld í Nýja-Islandi.
Það skáldrit Iiðna ársins, sem einna mesta aihygli hefur vakið, þeirra
er rituð eru á óbundnu máli íslenzku, er Jómfrú Ragnheiður, eftir Guð-
mund Kamban. Mynd Ragnheiðar Brynjólfsdóttur verður hjá Kamban
nýstárleg og jafnvel óviðfeldin með köflum. Raunhyggja nútímans hefur
leitt höfundinn út í lýsingar, sem vafalaust má deila um, hvort nái nokk-
urri átt. Þetta kemur einkum fram í meðferð hans á Ragnheiði, sem
sagan, munnmælin og meðferð eldri skálda hafa í meðvitund þjóðarinnar
gert að draumrænni og fagurri gyðju óhamingjusamra ásta. Rök höf.
fyrir framkomu Ragnheiðar nóttina eftir hinn örlagaríka eiðtökudag í
Skálholti laugardaginn 11. maí 1661 eru ærið vafasöm. Hið eftirspurnar-
lausa framboð hennar, nýkominnar frá því að vinna hinn hræðilegasta
eið frammi fyrir altari guðs, orkar tvímælis. En Kamban hefur hér ritað
sögulegan róman, sem bæði lýsir allmikilli þekkingu á aldarfarinu og
frjóum skáldanda. Þess vegna ber ekki á þeirri hættu, sem liggur í leyni
fyrir þeim, sem sögulega rómana rita, að bækur þeirra verði mestmegnis
þur endursögn á liðnum atburðum, eða þá fjarstæðukendur tilbúningur.
Skáldgáfu Kambans er það að þakka, að hér er um nýsköpun að ræða,
sem telja má allmerkan viðburð í íslenzku bókmentalífi, þó að ýmislegt
sé að athuga við meðferð hans á báðum aðalpersónum sögunnar, frá
sjónarmiði þeirra, sem áttu fyrir mynd þeirra fastmótaða og unnu henni.
Staksteinar Jónasar Rafnars er alllöng skáldsaga, en annars kveður mest
að smásögusöfnum, og eru þær sögur misjafnar að gæðum, einkum þær
þýddu. Þrjú smásögusöfn eftir unga íslenzka höfunda gefa allgóðar vonir,
fyrst og fremst Kalviðir eflir Davíð Þorvaldsson, þá ein eða tvær smá-
sögur eftir Halldór Stefánsson í bók, sem hann nefnir / fám dráttum,
og loks ein saga, „Örlög“, í samnefndu smásögusafni eftir Indriða Ind-
riðason frá Fjalli, en annars er þetla smásögusafn með þeim leiðu ann-
mörkum, að þar úir og grúir af þankaslrikum í setninga stað. Er þessi
ritbrella notuð langt úr hófi og stórskemmir t. d. fyrstu söguna, sem ég