Eimreiðin - 01.09.1960, Side 75

EIMREIÐIN
259
En hverfum aftur að Nýja ís-
landi, því að þrátt fyrir allar hörm-
ungarnar, stóð þar um margt vagga
lslenzkrar menningar í Vestur-
Eeimi. Þegar árið eftir að bólunni
luuk, stofnuðu íslenzku landnem-
urnir þar fyrsta íslenzka blaðið í
Vesturheimi, Framfara, og berg-
®alar heiti þess ódrepandi fram-
tiðartrú og framsóknarhug land-
nenranna, er eigi lét sér heldur til
skammar verða. Þess vegna segir
Guttormur einnig réttilega í lok
kvæðaflokks síns:
Og fólkið með íslenzkan framfara-
brag
við framtíðarhorfurnar sættist,
°g byggðin fór stækkandi dag eftir
dag,
°g draumurinn smárn saman rættist.
Og ekki stigu Ný-íslendingar síð-
Ur merkilegt spor ,með samningu
ug samþykkt stjórnarlaga Nýja ís-
ands, heldur en með stofnun
Framfara. Nýlendan þeirra varð
sjálfstætt „ríki í ríkinu" um 12 ára
s eið. Séra Björn B. Jónsson, son-
|U eins byggðarstjórans þar í ný-
ndunni, lýsir þessu ágætlega í
nierkilegri ræðu:
„Þegar íslendingar námu vestur-
shönd Winnipegvatns sunnan-
'eiða, var landið ómælt og að
Uiestu leyti fyrir utan lög og dóm.
f'u ■ ^angt norður náði Manitoba
1 þá ekki. Landið nefndist
istriet of Keewatin og var háð
^Ustjúrninni í Kanada einni. Þeg-
11 ^inn fyrsta vetur rnældu ís-
endingar sjálfir landið og skiptu
Vl * bújarðir eftir lögum þeim,
U! um það gilda hér í álfu. Hinn
næsta vetur, 1877, gerðust þau tíð-
indi, er ég hygg einsdæmi vera
munu í nýbyggðum Vesturheims.
Nýlendulýður þessi hinn íslenzki
stofnar nokkurs konar lýðveldi hér
á Vatnsbakkanum. Lýðfundir eru
haldnir og stjórnarfyrirkomulag
ákveðið. Lög eru samin fyrir ný-
lenduna. Nýlendunni er skipt í
sýslur (byggðir), kosnir sýslumenn
eða byggðarstjórar í hverri sýslu og
sýslunefnd (byggðarráð). En yfir-
stjórn nýlendunnar er í höndum
nýlenduráðsins, en það skipa
byggðarstjórarnir 4 og yfirmaður
sá, er nefndist „þingstjóri" (gov-
ernor). Það æðsta embætti skipaði
Sigtryggur Jónasson. Einlivern tíma
kemur sú tíð, að í sögu Kanada
verður frá þessu skýrt sem ein-
hverjum einkennilegasta og aðdá-
anlegasta viðburði í sögu lands-
ins á landnámstíð."
Sveita- og lagaskipun þessi er tal-
andi vottur sjálfstæðisanda land-
nemanna íslenzku, sem þeim var í
blóð borinn, arfur frá forfeðrum
vorum, þeim „frumherjum frels-
is“, er ísland námu og stofnuðu
hér lýðveldi og þjóðþing, eins og
alkunnugt er.
Miklu víðar en í hinum merka
ljóðaflokki sínum um Jón Aust-
firðing hefur Guttormi J. Gutt-
ormssyni samt orðið landnámslíf
og barátta íslendinga vestan hafs
að yrkisefni. Áhrifamest þeirra
allra og listrænast er hið kunna
snilldarkvæði hans „Sandy Bar“,
undir seiðmögnuðum bragarhætti
frá Edgar Allan Poe, sem fellur vel
við efnið, en kvæðið sjálft stend-
ur djúpum rótum í beinni og