Eimreiðin - 01.09.1962, Qupperneq 43

EIMREIÐIN
219
Þeirra var Helga, er átti Staðarhóls-Pál, sem fyrr er sagt, dóttursonur
1 eirra var Brynjólfur biskup. Ari lögmaður er grafinn í Hóladómkirkju-
S'trði.
VI.
hv
Sauðafellsför þeirra Jóns biskups og sona hans haustið 1550 er ein-
>er ógæfusamlegasti og örlagaríkasti atburður íslandssögunnar. Með
u þeirra í Skálholti 7. nóvember er hið forna sjálfstæði landsmanna
^danlega brotið á oak aftur, — það eru hin miklu þáttaskil sögunnar,
° u frekar en 1662,1) þótt svo hafi venjulega verið talið.
iJáð hefir löngum verið nokkur ráðgáta, hvers vegna þeir biskup urðu
s'° skjótt og óvænt ofurliði bornir á Sauðafelli. En augljóst er, að bisk-
llpi skjátlaðist mjög að fara ekki að ráðum Ara og stefna meiru liði á
Vettvang, í stað þess að treysta á Borgfirðinga, sem reyndust hinar
^estu liðleskjur, er á hólminn kom, ef ekki beint svikarar, svo sem sam-
tþa kvæði virðist gefa í skyn: „Borgfirðingar biskujr Jón /. og bræður
^ku forðum / o. s. frv.“ í annan stað gegnir það furðu, hvers vegna
. erAokkur Norðlendinga sneri aftur í Hrútafirði, er þeim bárust njósn-
Um handtöku þeirra feðga. En vera má, að þeim hafi ekki þótt undir
e*§andi, að greiða aðför að Daða, þar sem hann myndi vart sleppa
*m biskupi lifandi úr sínum höndum.
^á er það nokkurrar athygli vert, hvernig skýrð hafa verið hin nán-
** tildrög að aftöku þeirra biskups og sona hans eftir Sauðafellsför. Það
Sem sé að vera fyrir einhverja sérstaka „hugkvæmni“ sr. Jóns Bjarna-
0llar, sem komið hafi með þessa uppástungu að óvöru, rétt eins og
etlgum hafi dottið slíkt í hug áður, jafnvel ekki Kristjáni skrifara. Jafn-
amt gera íslenzkir höfundar sér mjög far um að afsaka Daða Guð-
udsson, sem verið hafi „tregur til“ þessara óhæfuverka, og helzt eng-
'ln hlut viljað þar að eiga.
^ ^ht sýnist þetta liljóta að vera eitthvað málum blandað. Vitanlega
lefir Kristján skrifari fyrir löngu verið staðráðinn í, að fá þá feðga
Ua af lífi, — þar þurfti engrar „hug\'itsemi“ sr. Jóns Bjarnasonar við,
ilVenær sem færi gæfist, og sérstaklega ef eða þegar innlendir leppar
11 fáanlegir, sem hægt væri að klína ábyrgðinni á. Þetta sést enda af
alagi Snóksdalsdóms, nfl. að fangarnir skyldu geymdir til Alþingis
sta. „utan annað ráð konungs fyrr til komi.“ Þarf ekki um það í
) ^br. „Kópavogseiðarnir 1662“, vikubl. Fálkinn 32.-35. tbl. 1962.
^œrinynd. af útskurðinum d baki og herðafjöl stóls Ara lögmanns. — Sjá
nanar lýsingu stólsins i VII. kafla greinarinnar, bls. 220—222. (Ljósm.:
hkitionalmuseet, Kaupmannahöfn).