Eimreiðin - 01.09.1966, Síða 84

264
eimreiðin
— í „hugleiðingum“ sínum segir hann til dæmis á einum stað: „Ég get
ekki verið reiður bræðrum mínum. Því að oss er af náttúrunni sjálfri
ætlað að hjálpa hver öðrum, svipað og fótum, höndum, augnalokum
og efri og neðri góm tanna er ætlað að hjálpast að.“ í einkalífi sínu
var Markús Aurelíus ekki hamingjusamur maður. Sonur hans, Com-
nodus, lifði mjög blygðunarlausu lífi, að því er sagt er, og kona hans,
Faustina, dóttir fósturföður hans, mun hvergi nærri hafa vammlaus
verið. Þó elskaði hann hana, vildi ekki trúa óhróðurssögum þeim, er
honum voru sagðar um hana, og harmaði hana mjög dána. — Lét hann
búa til gullna styttu af lienni og hafði hana með sér á herferðum sín-
um. Og heimili fyrir munaðarlausar stúlkur lét hann setja á stofn og
reka til minningar um konu sína. Nokkur mannlýsing er í sögu einni,
sem af honum er sögð. Hún er á þessa leið: Hermenn óvinaþjóðar
höfðu einu sinni umkringt hersveitir keisarans, og olli það meðal
annars þeim vandræðum, að þær náðu ekki til vatns til drykkjar. AlL
í einu opnuðust skýin og regnið streymdi niður. Hinir aðþrengdu her-
rnenn keisarans héldu hjálmum sínum undir regnið, fylltu þá og svöl-
uðu þorsta sínum. Eldingum sló niður, og kveiktu þær elda allt i
kringum óvinaherinn, en sneiddu alveg hjá her keisarans. í þeim het
höfðu verið nokkrir kristnir menn. Þeir höfðu beðið guð sinn að stöðva
óvinaherinn, og nú trúðu þeir því, að þeir hefðu verið bænheyrðir.
Þetta barst keisaranum til eyrna. En hann neitaði algjörlega að tn,a
þessu. Elann trúði á kærleiksríkan guð, en ekki á neinn herguð. Hann
gat ekki hugsað sér, að guð hefði liér gripið inn í gang málanna, jafnvel
þó að jaað hefði verið honum sjálfum og Rómverjum í vil.
Segja má, að tvö hafi verið höfuðatriði í heimspeki Markúsar Aureh-
usar, tvö höfuðatriði, sem hann lagði mikla áherzlu á. Annað var rett-
læti gagnvart meðbræðrunum, hitt var umburðarlyndi og jafnaðargeð
gagnvart örlögunum. Af því leiddi meðal annars, að menn áttu að mæta
dauðanum óttalaust. Um það sagði Markús Aurelíus meðal annars.
„Losið yður við ótta við dauðann með því að hafna öllum hjátrúai
kenndum hugmyndum um liann og lotningarfjálgleik, en líta á hann
sem eitt af hinurn náttúrlegu fyrirbrigðum lífsins, svo sem það að eta
og drekka, sofa og fullnægja kynhvötum.“
Örlög Markúsar Aurelíusar voru í raun og veru raunaleg. Hann
dreymdi um bróðerni allra manna, eins og aðra Stóumenn, og um rett-
látan heim. Hann trúði því, eins og Sókrates, að liver maður helði
sinn „demon“, einhverja innri rödd, er leiðbeindi honum, þegar vanda
bæri að höndum. í bók þeirri, er hann lét eftir sig og nefndi „íhugann