Eimreiðin - 01.05.1967, Blaðsíða 40

128
EIMREIÐIN
peningaeign hennar, í „jámskríni”, eins og heimildir greina. Og „sköfí-
uðu henni einn dal til handpeninga", svo sem frá er sagt í sömu heim-
ild. Nú er þessi sania kona allt í einu orðin menningarbjargvættur að
þeirra dómi, og merkispersóna í sögunni, sem „pá mere end én máde
har ydet . .. bidrag til det danske monarkis vækst“, eins og höf. kemst
að orði um þau hjón. Þetta er svo sem gott og blessað. En þegar dýpra
er skyggnst má sjá þess nokkur deili, að þessi nývaknaði áhugi fyrir kon-
ttnni muni ekki eingöngu vera af sagnvísindalegri rót, heldur sé hér
lengra seilzt til lokunnar. Það athugast, að það er sjálfur formaður
Árnasafnsnefndar, sem hér er að verki. Það er vafalaust, að rannsókn
hans og skrif eru hugsuð sem framlag til handritamálsins, þótt síðbúið
sé. Þar sem nú liggur fyrir að dæma um skaðabótakröfur Árnasafns
vegna áformaðrar afhendingar handritanna, mun þeim Árnasafnsnefnd-
armönnum þykja mikils um vert, og tímabært, að hefja nú eða herða
áróður í þá átt, sem reyndar stundum áður, að Árnasafn sé tii orðið og
varðveitt fyrst og fremst fyrir danskt fé, eða nánar tiltekið þessarar
„dönsku“ konu Árna Magnússonar, Mettu Fischer, sem liann hafi gifzt
til Jtess að geta í hennar skjóli og eigna hennar unnið að söfnun hand-
ritanna, og komið safninu á laggir og tryggt varðveizlu Jjess og framtíð.
Safnið sé Jæss vegna dönsk eign að uppruna og öllum rétti, og afhend-
ing handritanna lögleysa og ranglæti, nema Jjá, — úr Jtví sem nú er kom-
ið málum, — að fullar fébætur komi fyrir. Þessu sjónarmiði er ætlað að
hafa að minnsta kosti óbeina þýðingu í málinu, ef hin lagalegu rök Jtess
teldust ekki fullnægjandi.
Okkur kann nú að finnast þessi áróður helzt til langsóttur, og ekki
alls kostar sannfærandi. Þó er ekki um að villast, að háttv. höf. er fyllsta
alvara. Enda slær hann Jjví föstu í niðurlagi bæklingsins, að stofnfé Árna-
safns sé „heltigennem samlet fra danske kilder". Og sýnist J^etta falla í
góðan jarðveg hjá dönskum blöðum, t. d. segir í Berl. Tid., að Jjað sé ekki
„helt ligegyldigt for vurderingen af problemerne“, — (þ. e. skaðabóta-
málsins), — „om det er islandske eller danske penge, der har sikret be-
varelsen af de haandskriftskatte, der nu skal udleveres". Og síðan segir,
að J:>að megi „slaas fast“, að fjármunir Árnasafns „udelukkende hidrörte
fra danske kilder
Það fer ekki milli mála, að höfuðtilgangur bæklingsins er sá, að reyna
að byggja betur undir þennan áróður, á sögulegum grunni, enda Jtótt
höfundur komi víðar við, og sumt verði að lesa á milli lína. En ytra til-
efni bæklingsins mun Jió sennilega vera gagnrýni sú, sem fram hefur
komið á ,,erfðaskrá“ Árna Magnússonar, og sem danskir háskólamenn
eru ákaflega viðkvæmir fyrir, og reyndar ekki nema að vonum. Og Jjegar
liöf. dregur fyrri mann frúarinnar inn i umræðurnar mun Jsað vera í
sérstöku tilefni af greinarkorni, sem ég skrifaði í Berl. Tid., („Slutreplik"