Eimreiðin - 01.05.1967, Page 81

MARGT DYLST í HRAÐANUM
169
karlmannsverk, sem ekki var áhættulaust, en húsmóðir hans tók af
skarið með þessum orðum:
— Það má ekki eetlast. til of mikils af óhörðnuðum unglingum.
Bónda fanst allólíku saman að jafna og sagði svo:
— Hann á eftir að harðna.
Það hafði ekki farið fram hjá mér, að frá upphafi stutts samtals
okkar var hann óvanalega mildur á svip, jafnvel brosleitur. Þá skildist
mér fyrst, að skelin var ekki eins hörð og ég hafði haldið í fyrstu, og
hver mundi hafa vitað það betur en hans góða og glaðlynda kona?
En lítt grunaði mig þá, að ég ætti eftir að sjá þennan höfðingsmann
reiðari en ég hafði nokkurn mann séð fyrr.
Það var á sunnudegi og við höfðum sezt að matborði í stóru stofunni,
sem náði hliðarveggja milli í húsi, sem herragarði hæfði. Þarna voru
öll börnin, þeirra meðal gift dóttir, nraður lrennar og barn þeirra,
og dóttir, yngri, heitbundin, nýkomin heim frá Kristjaníu, en svo
hét Osló þá, og unnusti hennar var þarna líka, lautinant í hernum.
Allir voru glaðir á góðum degi, en er menn höfðu neytt kjötréttar, veitti
ég því allt í einu athygli, að dauðakyrð hafði dottið á, það var sem
enginn þyrði að mæla, en bóndi renndi sínum arnhvössu augum frá
einum til annars. Mér duldist ekki, að hann var ofsareiður, en gat ekki
rennt grun í, hvað valdið gat reiðinni, — og svo hóf hann reiðilesturinn,
talaði af alvöruþunga og napurri hæðni um borgarsiðina, sem væru að
teygja anga sína út um sveitirnar. Og tilefnið var þá það, að í ljós kom
við borðhaldið, að menn höfðu skilið eftir á diskunum, og kallaði
bóndi það með fyrirlitningu „en larvskik fra byane“ — og vita mættu
þau, að oft hefðu þeir, sem á undan voru gengnir og rutt höfðu braut-
ina fyrir þau, gengið svangir til svefns, og svo sem til frekari áherzlu
tók hann disk sinn og sleikkti og fór sér hægt. Dóttirin lieitbundna
leit undan og enginn mælti orð og svo var matast áfram — í þögn.
Ég man hve mikla önn ég þoldi fyrir þau, einkum konuna og dætur
hennar, sem tóku þetta greinilega nærri sér eins og skiljanlegt var,
og ekki var á þetta minnst síðar, nema að stúlkan, sú heitbundna, sem
verið hafði í Kristjaníu, minntist á þetta við mig síðar, og sagði:
— Fanst þér pabbi ekki hræðilegur?
Minningunni um þetta atvik hefir skotið upp stundum, og ég hef
þá reynt að skilja framkomu míns gamla húsbónda. Ég kynntist honum
betur næstu vikurnar og öllu hans fólki, og honum og konu hans frá
nýrri hlið, er þau tóku mig með sér til Kristjaníu, en þá um sumarið
var þar mikil sýning haldin. Hún hófst 17. maí, til minningar um
Eiðsvallarfundinn 1814. Höfðu þau mig undir verndarvæng sínum í
þessari ferð og gistum við á heimili Stórþingsmanns í Osló og sátum þar