Eimreiðin - 01.05.1967, Side 42

130
EIMREIÐIN
tíð, er hann dvaldi hér. Heíur það því orðið mörgum vonbrigði, hversu
öndverður hann hefur snúist gegn íslendingum síðan, svo sem í hand-
ritamálinu, o. fl. En liitt þykist ég mega fullyrða, að hann hafi ekki
aukið mikið vísindahróður sinn með íyrrgreindum bæklingi, enda þótt
dönsk blöð láti það sum í veðri vaka. Til þess eru aðferðir og ályktanir
hans alltof hæpnar, og áróðurinn of gegnsær og áberandi. Og enda þótt
bæklingurinn sé áferðargóður á ytra borðinu, þá fer það varla fram
lijá neinum, að furðuleg ósvifni er þar í bland, þegar vel er að gáð.
Hann tekur nafngreinda íslenzka fræðimenn á kné sér, segir þá „over-
fladiske,“ kritiklöse," og „mildest talt letsindige" í dómum sínum og
skrifum um Á. M. og einkahagi hans. Jón Ólafsson frá Grunnavík fær
hina verstu útreið, og sýnist hann þó eiga annað að þeim í Árnasafns-
nefnd, en að vera níddur í gröfinni. Hann hafi verið „yderst naiv
pebersvend,“ skort „indsigt og dömmekraft," þess vegna „ingen grund
til“ að leggja neitt upp úr frásögnum hans af Á. M. og konu hans.
Hingað til hefur þó verið talið, að J. Ól. hafi verið sérstaklega ná-
kvæmur og sannsögull í frásögnum sínum, enda þótt þjóðfræðiáhugi
hans hafi á stundum litið út sem hjátrú, sem reyndar var algeng á þeirri
tíð. Nú fáum við að vita, að þessi landi okkar var ekki annað en ómerk-
ingur, og í engu treystandi.
Sjálfur fer Á. M. heldur ekki með öllu vanhluta af þessari nýju
„sagnfræði“ höfundar, hann fær sinn skammt og lireint ekki af betra
taginu, jtegar nánar er lesið milli línanna. Hann segir hvergi, að Á. M.
hafi gifzt konunni til fjár, svo sem stundum hefur verið látið liggja að.
En hann tekur sér hinsvegar fram um að sanna, að svo muni jretta samt
verið hafa. Hann jsykist komast að ratin um, að konan hafi verið 20
árum eldri en Á. M„ — ekki tíu, eins og talið hefur verið, — eða hátt
á sjötugsaldri, jregar hann giftist henni. Á jrá ekki lengur að þurfa að
fara milli mála af hvaða hvötum Á. M. hafi stofnað til jressa ráðahags.
Og síðan bælir höf. gráu ofan á svart með jtví að skopast að „forn-
gripaáhuga", hans, að giftast svo gamalli konu, „kgl. kommissærs
interesse for antikviteter har været langt större, end selv den troskyldige
Jón Ólafsson har vovet at give udtryk for.“ Og loks er svo Á. M. gerður
jrað lítilmenni, að hafa helzt ekki viljað kannast við eða láta vitnast,
að konan hafi verið lausaleiksbarn. En sú ættfærsla er reyndar ekki
annað en heilaspuni, svo sem síðar verður vikið að. — Vitaskuld má
sitthvað misjafnt um Á. M. segja, og varla höfum við íslendingar neina
sérstaka ástæðu til þess að taka svari hans, miðað við handritasmölun
hans úr landi, og það, sem hingað kann að koma aftur. En Jrá færist
Jaó skörin upp í bekkinn, jtegar Árnanefndarmenn fara að taka sig fram
um að ófrægja minningu hans. Fyrr má nú vera að vanþakklát skepnan
rísi gegn skapara sínum. En allt mun J)etta Jtó að yfirlögðu ráði, J)að á