Eimreiðin - 01.05.1967, Page 51

FJÁRHAGSFORSENDUR ÁRNASAFNS
139
seret sig ior andet end penge, og var vist — paaholdende og nærig.“
Vafalaust hefur hún alla tið haldið fjármálum sinum fyrir sig, haft
aðskilinn fjárhag, sem kallað er, „hún hafði“ — segir J. Ól. — „samt
sem áður peningamök við ýmisslegt fólk“ bak við mann sinn. En sem
sagt, hér koma peningar frúarinnar, — den „betydelige medgift," sem
höf. talar um, — allir í leitirnar. Það hefur enginn haft upp á þær
heimtur að klaga.
Þessi „úttekt“ eða uppgjör á dánarbúinu 1730 tekur, sem sjá má, af
skarið um það, að af peningum frúarinnar muni ekkert hafa farið til
safnsins — eða áreiðanlega ekki neitt sem nemur, — hvorki til söfnunar
eða kaupa á handritum, afritunar fornskjala, launa og uppihalds af-
ritara, o. s: frv., heldur muni Á. M. hafa staðið straum af þessu sjálfur,
af eigin tekjum sínum og eignum. Handritasafnið var að öllu leyti eign
og framlag Á. M. sjálfs, og er að sjálfsögðu aðalverðmæti Árnastofnunar
í dag. Höf. hefur sjálfur verðlagt handritin á 6000 milj. ísl. króna, (það
af þeim sem hingað á að koma). Sjóður stofnunarinnar mun hins vegar
ekki fara fram úr 600 þús. ísl. kr.
Peningaeign sú, sem safninu fylgdi samkvæmt „erfðaskránni" var
og er að því leyti algert aukaatriði, eins og áður er sagt, enda þótt
því skuli ekki neitað, að sitthvað gott hefur af henni leitt á liðnum
tímum. Er það í rauninni rangt, að blanda þessu tvennu saman, sjóð
og safni, því enda þótt segja megi, að sjóðseignin sé af dönskum uppruna,
„fra danske kilder“ eins og höf. kemst að orði, þá hafa Islendingar
heldur ekki gert kröfu til hennar,1) heldur eingöngu hinna gömlu
handrita og fornskjala í safninu, sem enginn getur borið brigður á,
að séu af islenskum uppruna, og safnað og saman haldið fyrir frum-
kvæði og framkvæmd íslendingsins Árna Magnússonar, og, að því er
til þurfti, eigin fjármuni hans, en á engan hátt hinnar norsku eða
„dönsku“ konu hans, Mettu Fischer. Þetta er staðreynd, sem menn hal'a
e. t. v. ekki gert sér grein fyrir sem skyldi, en sem þó er með öllu von-
laust fyrir höf. eða aðra danska áróðursmenn að reyna að komast fram
hjá.
Ég skal svo ekki fjölyrða frekar um hjónabandsmál Árna Magnús-
sonar, og upphaflegar fjárhagsforsendur safnsins, og hefur reyndar teygzt
úr þessu meir en ég ætlaði. Ég kemst þó ekki hjá því að víkja nokkrum
orðum að hinum „gode salige Mand,“ sem talað er um í „erfðaskránni“,
en mun þar reyna að fara fljótar yfir sögu.
1) Mér er ekki kunnugt um hvernig það ákvæði dönsku afhendingar-
laganna er til komið, að fylgja skuli handritunum hingað einhver hluti af
núverandi sjóðeign Árnastofnunar, mér vitanlega hafa ísl. aldrei farið fram
á neitt slíkt.