Tímarit lögfræðinga - 01.11.2000, Qupperneq 3

Tímarit
löqfræðinqa
3. hefti • 50. árgangur
nóvember 2000
RANNSÓKN Á ÍTREKUN AFBROTA
Nýlega var kynnt rannsókn sem gerð hefur verið á tíðni ítrekaðra afbrota.
Þessi rannsókn var gerð af dr. Helga Gunnlaugssyni dósent við Háskóla íslands,
Kristrúnu Kristinsdóttur lögfræðingi í dómsmálaráðuneytinu og tveimur Banda-
ríkjamönnum, þeim Eric Baumer og Richard Wright sem báðir starfa við
Missouriháskólann í St. Louis. Fleiri unnu og að rannsókninni á ýmsum stigum
hennar. Gerð er grein fyrir rannsókninni í skýrslu til íslenskra stjómvalda sem
út kom í Reykjavík í október síðastliðnum. Skýrsluna er hægt að fá í dóms-
málaráðuneytinu og einnig mun Háskólafjölritunin gefa hana út á næstunni.
Hér er um að ræða hið þarfasta verk ekki síst í ljósi þess að almennar um-
ræður um afbrot og refsingar hér á landi hafa yfirleitt ekki byggst á nægilega
haldgóðum upplýsingum eins og oft vill verða um slíkar umræður. Má hér sem
dæmi nefna að það virðist almenn skoðun að ofbeldisbrotum hafi fjölgað. Sam-
kvæmt rannsókn sem dr. Helgi Gunnlaugsson gerði og náði til áranna 1988 til
1996 var tíðni slfkra afbrota svipuð frá ári til árs, fór þó heldur minnkandi þegar
á tímabilið leið. Fyrir niðurstöðum sínum gerði Helgi grein í þessu tímariti, 2.
hefti 1998. Þar reynir hann einnig að skýra hvers vegna áhyggjur manna af
abrotum hafi aukist. Vera kann að eitthvað hafi sigið á ógæfuhliðina frá árinu
1996 og væri harla fróðlegt að sjá sams konar rannsókn á því tímabili.
Það er af hinum góða að athygli beinist að þeim dapra þætti þjóðlífsins sem
afbrotin eru. Helst virðist það gerast þegar einstökum tegundum afbrota fjölgar
á ákveðnu tímabili, sem ekki þarf að vera langt. I kjölfarið fylgir gjarnan ákall
um hertar refsingar við þeim brotum, eins og þar sé lausnin á vandanum fundin.
Ákall af þessu tagi getur vissulega haft áhrif í þá átt að refsingar þyngist þegar
til lengri tíma er litið.
Það er einu sinni svo að afbrot, eins og þau hafa verið skilgreind á hverjum
tíma, hafa fylgt mannkyninu í aldanna rás og aldrei verður fundin endanleg
169