Tímarit lögfræðinga - 01.11.2000, Page 38

það sem liggur til grundvallar leiðir að lögum. Með þessu er því í raun svarað
á hvem hátt það sem fram er sett skiptir máli; hvers vegna og hvemig það hefur
þýðingu fyrir niðurstöðuna. Niðurstaðan verður að vera rökfræðilega rétt en
rökin fyrir niðurstöðunni þarf að setja skýrt og skilmerkilega fram þannig að
rökfærslan verði almennt skiljanleg. Langar setningar auka hættu á að hugsunin
í rökfærslunni komist ekki til skila.
Röksemdir dómarans era settar fram með orðum. Málið gegnir því hlutverki
að koma rökhugsun dómarans til skila. Málfarið verður því að vera skýrt og
uppfylla þá kröfu að það komi hugsuninni til skila. Málfarið þarf að vera
nákvæmt en má ekki vera óljóst, villandi eða tvírætt.76 Gæta verður að orðavali
en það þarf að vera bæði rétt og nákvæmt. Oljóst orðalag getur leitt til margvís-
legra vandamála. Hugtök þarf að nota rétt, hvort sem um er að ræða sérfræðileg
hugtök eða önnur.
Málfar í dómum hlýtur þó að markast af því að tilgangur með úrlausninni er
að skera úr réttarágreiningi og leiða þar með ákveðið sakarefni til lykta að
lögum. Dómurinn er því lögfræðileg úrlausn en af því leiðir að málfarið verður
óhjákvæmilega lögfræðilegt. Því er stundum borið við að rökstuðningur dóm-
ara sé ekki skiljanlegur vegna þess að hann sé lögfræðilegur. Það er hins vegar
ekki haldbær afsökun ef lögfræðingar skilja hann ekki.
Sá sem vill að mark sé tekið á því sem frá honum kemur verður að setja það
skýrt fram. Þess vegna er rétt að forðast óskiljanlegt fagmál. Notkun lagamáls
sem þjónar að engu leyti þeim tilgangi að gera rökstuðninginn skýrari, skiljan-
legri eða lögfræðilega réttari ætti að forðast. Því er hins vegar ekki haldið fram
hér að þetta sé alvarlegt vandamál hjá íslenskunt dómstólum.
Stundum er erfitt að skilja rök fyrir niðurstöðu. Það kann að vera vegna þess
að málatilbúnaðurinn er óljós en þar er grunnurinn lagður. Ef málatilbúnaður
stefnanda er illskiljanlegur þannig að ekki verði af þeirri ástæðu unnt að leggja
dóm á málið eða rökstyðja niðurstöðuna þarf væntanlega að vísa málinu frá
dómi. Vísað er til þess sem segir um það í lið 2.2.a þar sem fjallað er um sakar-
efnið og grundvöll málsins.
3.3 Innihald og efni rökstuðnings
Innihald og efni rökstuðnings fer eftir tilefni þess að hann er settur fram.
Tilefnið er að leysa úr réttarágreiningi um tiltekið sakarefni. I rökstuðningi fyrir
niðurstöðunni verður því að taka mið af ágreiningnum, hvernig málið hefur
verið lagt fyrir dóminn og öðmm atriðum sem binda dómara á ákveðinn hátt í
76 H jördís Hákonardóttir bendir á að notkun orðasambanda í dómum sem hafi óljósa merkingu
veki eðli sfnu samkvæmt grunsemdir um takmarkaðan eða a.m.k. ektó markvissan rökstuðning.
Þetta kemur fram á bls. 270 í greininni „Tungutak lögfræðinnar". Hún nefnir dæmi um slík orða-
sambönd og segir á bls. 271 að þetta sé „stundum kallað opið orðalag og því haldið fram að það
sé notað af dómurum í þeim tilgangi að forðast að taka beina afstöðu til vandamálsins en leysa það
samt“.
204