Tímarit lögfræðinga - 01.11.2000, Page 46

inni. Þess vegna er mikilvægt að fram komi í röksemdum hvað hefur verið lagt
til grundvallar og úr hverju hefur verið leyst með dóminum.
Til skýringar í þessu sambandi má benda á dóm Hæstaréttar frá 6. apríl 2000 í máli
nr. 12/2000.1 málinu var m.a. ákært fyrir veiðar og löndun á tilteknu magni af þorski
sem engin aflaheimild var fyrir og var brotið m.a. talið varða við 2. og 3. mgr. 7. gr.,
sbr. 20. gr. laga nr. 38/1990 um stjóm fiskveiða. Fyrir héraðsdómi viðurkenndu
ákærðu að verknaðarlýsing í ákæru væri rétt en varnir þeirra voru m.a. reistar á því
að mismunun, sem leiddi af reglum 7. gr. framangreindra laga um heimildir til veiða
á tegundum bundnum aflatakmörkunum, bryti í bága við 1. mgr. 65. gr. stjórnarskrár-
innar, sbr. 3. gr. stjórnskipunarlaga nr. 97/1995, og 1. mgr. 75. gr. hennar en héraðs-
dómari hafði sýknað ákærðu af ofangreindri háttsemi með þeim rökum að reglan í
lagagreininni væri í andstöðu við þessi stjórnarskrárákvæði, væru þau túlkuð með
sama hætti og gert hafi verið í Hæstaréttardómi 1998 bls. 4076 frá 3. desember
1998.83 í úrlausn Hæstaiéttar þurfti því að taka afstöðu til þess hvort skorið hafi verið
úr um gildi 7. gr. laga um stjórn fiskveiða með fyrri dóminum. í röksemdum Hæsta-
réttar segir að í dóminum frá 3. desember 1998 hafi verið talið óhjákvæmilegt að líta
svo á að tilhögun veiðileyfa fæli í sér mismunun milli þeirra, sem leiddu rétt sinn til
veiðiheimilda til eignarhalds á skipi á tilteknum tíma, og hinna, sem ekki hefðu átt
kost á að komast í slíka aðstöðu. Þótt tímabundnar aðgerðir af þessu tagi til vamar
hruni fiskistofna kynnu að hafa verið réttlætanlegar, en um það hafi ekki verið dæmt
í málinu, hafi ekki verið séð að rökbundin nauðsyn hnigi til þess að lögbinda um
ókomna tíð þá mismunun, sem leiddi af 5. gr. laga nr. 38/1990 um úthlutun veiði-
heimilda. Hafi reglan verið að þessu leyti talin í andstöðu við jafnræðisreglu 1. mgr.
65. gr. stjórnarskrárinnar og þau sjónarmið um jafnræði, sem gæta þyrfti við tak-
mörkun á atvinnufrelsi samkvæmt 1. mgr. 75. gr. hennar.
Skipið, sem ákærðu stunduðu umræddar veiðar á, hafði á þeim tíma almennt leyfi til
fiskveiða í atvinnuskyni samkvæmt 5. gr. laga nr. 38/1990.1 Hæstaréttardóminum frá
6. apríl 2000 segir að í dómi réttarins frá 3. desember 1998 hafi ekki verið tekin
frekari afstaða til fiskveiðiheimilda en kröfugerð málsaðila gaf tilefni til, enda hafi
það mál verið höfðað til ógildingar á ákvörðun sjávarútvegsráðuneytisins, en ekki til
viðurkenningar á rétti hans til að fá tilteknar aflaheimildir í sinn hlut. Af þessu leiddi
að ekki var fallist á þann skilning ákærðu í málinu að dómurinn frá 3. desember 1998
hafi falið í sér úrlausn um stjómskipulegt gildi 7. gr. laga nr. 38/1990. Voru framan-
greindar varnir ákærðu því ekki teknar til greina.
Ef ekki er ljóst af dómsúrlausninni hverjar röksemdirnar eru fyrir niðurstöð-
unni eða hvað lagt hefur verið til grundvallar við úrlausn málsins getur það leitt
til vandamála þegar á sambærileg atriði reynir í öðrum málum. Þess vegna þarf
að koma fram í röksemdum dómara hvort tilvikið sem um ræðir er sérstakt og
þá að hvaða leyti eða hvort skorið hefur verið úr um atriði sem hafa almenna
þýðingu þannig að sömu röksemdir eigi við um önnur tilvik. Rökfærslan þarf
því að vera skýr að þessu leyti og endurspegla forsendur niðurstöðunnar svo og
83 Sá dómur er nefndur í lið 3.3.a hér að framan.
212