Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.11.2000, Síða 61

Tímarit lögfræðinga - 01.11.2000, Síða 61
ólíkum tegundum alþjóðlegra skuldbindinga til þess að ná tökum á þessu vanda- máli. í greininni mun sérstaklega verða fjallað um stöðu mála á íslandi og hvemig íslensk stjómvöld vinna að því að hrinda í framkvæmd hér á landi Fram- kvæmdaáætlun um varnir gegn mengun sjávar frá landstöðvum. 2. HNIGNUN LÍFRÍKIS SJÁVAR OG ÞRÓUN HAFRÉTTAR Það er fyrst nú á allra síðustu áratugum sem þjóðir heims hafa gert sér grein fyrir mikilvægi heilbrigðs lífríkis sjávar fyrir allt líf á jörðu. Höfin gegna lykil- hlutverki í kolefnishringrás lífsins, hafa áhrif á veður og tempra hitastig. Höfin eru auk þess ein stærsta uppspretta fæðu og eggjahvítuefna á jörðinni.2 Til skamms tíma var litið á hafið sem sameiginlega eign mannkyns án nokkurra takmarkana. Hið ríkjandi sjónarmið í hafrétti var grundvallarreglan um frelsi á hafi úti og þar með frelsi til að nýta auðlindir þess. Grundvallarreglan um frelsi á hafi úti varð að meginreglu snemma á 19. öld3 og þjónaði þá hagsmunum hinna valdamiklu siglingaríkja þeirra tíma. Á þeim tíma voru fiskveiðiskip og -tæki ekki afkastamikil á nútímamælikvarða og áhrif þeirra á lífríki hafsins voru minni háttar. I seinni heimstyrjöldinni, og næstu ár- um þar á eftir, áttu sér hins vegar stað róttækar tækniframfarir sem gerðu þjóð- um heims kleift að uppgötva og nýta auðlindir hafsins með öðrum og mun af- kastameiri hætti en áður hafði verið mögulegt. Því miður gerðu þessar tækni- framfarir mönnum einnig kleift að menga hafið og ofnýta auðlindir þess. Sú alvarlega hnignun lífríkis sjávar sem kornið hefur ljós á allra síðustu ára- tugum, hefur leitt til umræðu og aðgerða á alþjóðavettvangi sem endurspegla ný sjónarmið í hafrétti. Mengun sjávar hefur gegnt mikilvægu hlutverki í þeirri þróun enda talin ein aðalorsök hnignunar lífríkisins. Aukin sönnun um skaðleg og hugsanlega óafturkræf áhrif mengunar á lífríki sjávar, hefur sýnt fram á að meginreglan um frelsi á hafi úti er ekki lengur þess megnug að vernda lífríki sjávar og þar með hagsmuni þjóða heims. Hið hefðbundna hagkvæmnissjónar- mið, sem endurspeglast hefur í venjurétti um frelsi á hafi úti, hefur því smám saman vikið fyrir sjónarmiðum er taka meira mið af verndun og sjálfbærri nýt- ingu hafsins og auðlinda þess.4 3. MENGUN SJÁVAR FRÁ LANDI Ef litið er til uppruna mengunar sjávar eru helstu tegundir hennar eftirfar- andi: mengun frá landi, mengun frá skipum, losun í sjóinn, mengun frá and- rúmsloftinu og frá nýtingu sjávarbotnsins. Mengun frá landi er talin uppspretta 2 Magnús Jóhannesson ráðuneytisstjóri umhverfisráðuneytisins: „Verndun hafsins fyrir meng- un“, ræða flutt hinn 30. október 1999 á ráðstefnu Landverndar um „Umhverfis- og náttúruvernd í 30 ár“. Hér eftir vísað til sem: Magnús Jóhannesson: „Verndun hafsins fyrir mengun". 3 Reglan á sér hins vegar sögu aftur til tíma Rómverja. 4 Juda, Lawrence: International Law and Ocean Use Management. New York 1996, bls. 103. Hér eftir vísað til sem „Juda“. 22 7
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Tímarit lögfræðinga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.