Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Side 39

Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Side 39
mótin 1900 er langur vegur. Sess fullveldishugtaksins í sjálfstæðisbaráttunni er sá að hafa í raun lokið henni þegar þjóðarétturinn opnaði íslendingum viður- kennda leið til fullveldis og Danir voru reiðubúnir til að gefa íslendingum eftir fullt vald í eigin lögsögu. Af því sem ég hef hér rakið sést að fullveldi hefur aldrei merkt einfaldlega það sama og sjálfstæði. Merking þess hefur alla tíð verið rædd frá ýmsum sjónarhomum í opinberri umræðu hér á landi, en ávallt í skýru samhengi við þróun þjóðaréttar og alþjóðlegra samskipta. Það er í senn þetta samhengi við þróun þjóðaréttar og margræðni hugtaksins í íslenskri umræðu fyrri tíðar sem yfirleitt fer forgörðum þegar fullveldi er beitt sem pólitísku slagorði. Fullveldi hefur frá upphafi, þ.e. frá 1. desember 1918, haft tvíþætta merk- ingu: Annars vegar er vísað til stöðu íslands í alþjóðasamskiptum sem ríkis er beri réttindi og skyldur að þjóðarétti, fari með bundið fullveldi eins og önnur ríki heims. Hins vegar til stjómskipunar ríkisins, ríkisvaldsins og hverjir skuli með það fara og hvemig skuli með það farið. Að því leyti var Konungsríkið Island, eins og það var nefnt frá 1918 til 1944, beint framhald af stjórnskipunar- sögu Danmerkur með einkennum sem sum áttu rætur í Konungalögunum en flest voru niðurstaða stjómfrelsisbyltingar 19. aldar í Evrópu. 3.4 Fyrirbærið yfirþjóðlegt vald og opin stjórnarskrárríki Eftir síðari heimsstyrjöld voru gerðar breytingar á stjómarskrám víða um lönd sem gerðu ráð fyrir annars konar þátttöku í alþjóðlegum stofnunum en fram að því hafði tíðkast. Opnunarákvæði komu inn í stjórnarskrárnar.11 Þau heimiluðu tilgreint framsal valds til alþjóðlegra stofnana í tilteknum tilgangi friðar og alþjóðasamvinnu og oft með auknum meirihluta á þjóðþingi eða þjóðaratkvæðagreiðslu til samþykktar tiltekins alþjóðasamnings. Það var snemma almennt viðurkennt að aðild að Evrópubandalögunum fæli í sér framsal á fullveldi. Stjómarskrárbreytingin í Danmörku 1953 er til marks um það, en með þeirri stjómarskrárbreytingu voru Danir m.a. að búa sig undir að geta orðið aðilar að Evrópubandalögunum auk þess sem horft var til atriða í stofnsáttmála Atlantshafsbandalagsins (NATO) og Sameinuðu þjóðanna. í Lýðveldisstjómarskrá fslands, lög nr. 33/1944, var ekkert tekið á þessu atriði en litlar sem engar efnislegar breytingar voru gerðar á stjómarskránni í það sinn. Þegar ísland gerðist aðili að Sameinuðu þjóðunum var lagt fram á Alþingi ítarlegt lögfræðiálit Einars Amórssonar og Gunnars Thoroddsen um áhrif aðildar á fullveldið, einkum ákvæðanna um Öryggisráðið.41 Um aðildina að NATO urðu afar harðar deilur, sem kunnugt er, og brigsl um landráð gengu í allar áttir. Engin sambærileg lögfræðileg greinargerð var lögð fyrir Alþingi um fullveldi í það sinn. 40 Slík ákvæði komu í stjómarskrá Frakklands 1946, Ítalíu 1947 og Hollands um svipað leyti. í Noregi ekki fyrr 1962 svo dæmi séu tekin. 41 Alþt. 1946, B-deild, bls. 2 o.áfr. 33
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120

x

Tímarit lögfræðinga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar: 1. Tölublað (01.04.2003)
https://timarit.is/issue/313973

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

1. Tölublað (01.04.2003)

Handlinger: