Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Page 39

Tímarit lögfræðinga - 01.04.2003, Page 39
mótin 1900 er langur vegur. Sess fullveldishugtaksins í sjálfstæðisbaráttunni er sá að hafa í raun lokið henni þegar þjóðarétturinn opnaði íslendingum viður- kennda leið til fullveldis og Danir voru reiðubúnir til að gefa íslendingum eftir fullt vald í eigin lögsögu. Af því sem ég hef hér rakið sést að fullveldi hefur aldrei merkt einfaldlega það sama og sjálfstæði. Merking þess hefur alla tíð verið rædd frá ýmsum sjónarhomum í opinberri umræðu hér á landi, en ávallt í skýru samhengi við þróun þjóðaréttar og alþjóðlegra samskipta. Það er í senn þetta samhengi við þróun þjóðaréttar og margræðni hugtaksins í íslenskri umræðu fyrri tíðar sem yfirleitt fer forgörðum þegar fullveldi er beitt sem pólitísku slagorði. Fullveldi hefur frá upphafi, þ.e. frá 1. desember 1918, haft tvíþætta merk- ingu: Annars vegar er vísað til stöðu íslands í alþjóðasamskiptum sem ríkis er beri réttindi og skyldur að þjóðarétti, fari með bundið fullveldi eins og önnur ríki heims. Hins vegar til stjómskipunar ríkisins, ríkisvaldsins og hverjir skuli með það fara og hvemig skuli með það farið. Að því leyti var Konungsríkið Island, eins og það var nefnt frá 1918 til 1944, beint framhald af stjórnskipunar- sögu Danmerkur með einkennum sem sum áttu rætur í Konungalögunum en flest voru niðurstaða stjómfrelsisbyltingar 19. aldar í Evrópu. 3.4 Fyrirbærið yfirþjóðlegt vald og opin stjórnarskrárríki Eftir síðari heimsstyrjöld voru gerðar breytingar á stjómarskrám víða um lönd sem gerðu ráð fyrir annars konar þátttöku í alþjóðlegum stofnunum en fram að því hafði tíðkast. Opnunarákvæði komu inn í stjórnarskrárnar.11 Þau heimiluðu tilgreint framsal valds til alþjóðlegra stofnana í tilteknum tilgangi friðar og alþjóðasamvinnu og oft með auknum meirihluta á þjóðþingi eða þjóðaratkvæðagreiðslu til samþykktar tiltekins alþjóðasamnings. Það var snemma almennt viðurkennt að aðild að Evrópubandalögunum fæli í sér framsal á fullveldi. Stjómarskrárbreytingin í Danmörku 1953 er til marks um það, en með þeirri stjómarskrárbreytingu voru Danir m.a. að búa sig undir að geta orðið aðilar að Evrópubandalögunum auk þess sem horft var til atriða í stofnsáttmála Atlantshafsbandalagsins (NATO) og Sameinuðu þjóðanna. í Lýðveldisstjómarskrá fslands, lög nr. 33/1944, var ekkert tekið á þessu atriði en litlar sem engar efnislegar breytingar voru gerðar á stjómarskránni í það sinn. Þegar ísland gerðist aðili að Sameinuðu þjóðunum var lagt fram á Alþingi ítarlegt lögfræðiálit Einars Amórssonar og Gunnars Thoroddsen um áhrif aðildar á fullveldið, einkum ákvæðanna um Öryggisráðið.41 Um aðildina að NATO urðu afar harðar deilur, sem kunnugt er, og brigsl um landráð gengu í allar áttir. Engin sambærileg lögfræðileg greinargerð var lögð fyrir Alþingi um fullveldi í það sinn. 40 Slík ákvæði komu í stjómarskrá Frakklands 1946, Ítalíu 1947 og Hollands um svipað leyti. í Noregi ekki fyrr 1962 svo dæmi séu tekin. 41 Alþt. 1946, B-deild, bls. 2 o.áfr. 33
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120

x

Tímarit lögfræðinga

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link to this issue: 1. Tölublað (01.04.2003)
https://timarit.is/issue/313973

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.

1. Tölublað (01.04.2003)

Actions: