Hugur - 01.01.1997, Blaðsíða 47

Hugur - 01.01.1997, Blaðsíða 47
HUGUR Leikreglur og lífsgildi 45 Önnur og sennilega alvarlegri gagnrýni á dygðastefnu samtímans er sú hugmynd sem henni jafnan fylgir að það sé hlutverk siðfræðinnnar að greina hvað í því felst að lifa vel og ná að blómstra sem mann- eskja. Með þessu er ég í sjálfu sér ekki að neita því að slík greining sé möguleg, en ég tel það ekki vera hlutverk siðfræðinnar að boða algildar hugmyndir um inntak hins góða lífs. Þar með er leitazt við að alhæfa um lífsgildi á kostnað leikreglna sem er ætlað að tryggja að fólk geti mótað eigið gildismat. Slíkt vinnulag býður bæði hvimleiðu kennivaldi og varasamri forræðishyggju heim. Það er í verkahring sið- fræðinnar að lýsa skilyrðum þess að öllum manneskjum sé gert kleift að lifa samkvæmt sínum eigin hugmyndum um farsælt líf og sé það tilfellið að allar manneskjur séu jafnlíkar og aristótelingar telja þá mun framhaldið einfaldlega koma af sjálfu sér. Samfélagssinnar hamra að nokkru leyti sama jám og dygðastefnu- menn. Þeirra gagnrýni er sprottin af því sem þeir kalla einstaklings- hyggju á kostnað samfélagsvitundar í frjálslyndum fjölhyggjusamfél- ögum. Ráðið sem þeir benda á til lausnar þessum vanda er að efla sameiginleg gildi og styrkja verðmætaskyn fólks.18 Kristján Kristjánsson talar í þessum anda þegar hann skrifar í grein sinni „Að kenna dygð“: „Heimilin í íslenzku samfélagi eru ekki lengur sá vermi- reitur siðlegs uppeldis sem þau voru fyrrum [...] framan í þá staðreynd verður að horfa að böm em yfirleitt ekki lengur uppfrædd skipulega við ömmu- eða móðurkné í guðsótta og góðum siðum. Við getum ekki lengur reitt okkur á siðmennt baðstofunnar.“19 (í Ijósi þessara orða Kristjáns er gaman að geta þess að kollegar mínir hafa stungið upp á orðinu „sveitahyggja“ í stað samfélagshyggju fyrir þessa afstöðu.) Til að bæta úr þessu upplausnarástandi í siðferðisefnum, viðmiðunarleysinu og verðmætabrenglinu, vilja samfélagssinnar, til dæmis, að ríkisvaldið tryggi ekki bara sanngjarnar leikreglur heldur efli skipulega sönn lífsgildi með því að styrkja þær stofnanir sem búa í haginn fyrir gott mannlíf.20 18 Sbr. Sigríði Þorgeirsdóttur, „Frelsi, samfélag og fjölskylda," Hugur 6 (Félag áhugamanna um heimspeki 1993-94), s. 35. 19 Eríndi siðfrœdinnar, ritstj. Róbert H. Haraldsson (Reykjavík: Rannsóknarstofnun í siðfræði 1993), s. 27. 20 Michael Sandel boðar til dæmis í ritum sínum „the politics of the common good,“ sbr. t.d. grein hans „Morality and the Liberal Ideal,“ New Republic 1984, s. 15- 17.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.