Hugur - 01.01.1997, Blaðsíða 64

Hugur - 01.01.1997, Blaðsíða 64
62 Stefán Erlendsson HUGUR reynslunni einni.38 Samræðusiðfræðin reynir að leysa þennan vanda með því að leiða alhæfingarlögmálið (A) af hinum algildu forsendum skynsamlegrar rökræðu. Habermas leggur áherslu á að þetta verkefni sé í senn áskorun og það vandasamasta sem samræðusiðfræðin þarf að glíma við (og að enn vanti talsvert upp á að því sé að fullu lokið). Skoðum nánar hvemig hann fer að. (3) Samkvæmt Robert Alexy tekst hver sem rökræðir í alvöru á hendur ákveðnar skuldbindingar sem Alexy lýsir með eftirfarandi hætti: Hver sem reynir að réttlæta eitthvað viðurkennir eða að minnsta kosti þykist viðurkenna jafnan rétt viðmælenda sinna, að minnsta kosti hvað varðar sjálft réttlætingarferlið, og beitir að sama skapi hvorki valdi sjálf eða sjálfur né reiðir sig á kúgunartæki annarra. Hann eða hún telur sig ennfremur geta fært rök fyrir afstöðu sinni gagnvart hverjum sem er.39 Alexy leiðir síðan af þessu hinar þrjár málnotkunarfræðilegu for- sendur40 eða rökræðureglur sem Habermas styðst við í réttlætingu sinni á alhæfingarlögmálinu (A). Þessum reglum svipar nokkuð til „samræðureglna" og „samvinnulögmáls“ tungumálsheimspekingsins H. P. Grice: „Sjáðu til þess að framlag þitt til samræðna sem þú tekur þátt í . . . sé eins og til er ætlast samkvæmt viðurkenndu markmiði þeirra eða stefnu.“ Reglur Grice fela einkum í sér almenn viðmið um hvað þarf að gera til þess að samræður verði eins árangursríkar og skynsamlegar og kostur er, s.s. vera upplýsandi, láta ósagt það sem maður heldur vera rangt eða skortir sannanir fyrir, segja það sem skiptir máli, vera skýr í framsetningu.41 Reglur Alexys og Habermas, aftur á móti, standa fyrir þau formbundnu skilyrði málnotkunar sem 38 „Morality and Ethical Life,“ s. 203-204. 39 R. Alexy, A Theory ofLegal Argumentation: The Theory ofRational Discourse as Theory of Legal Justification, þýð. R. Adler og N. MacCormick (Oxford: Clarendon, 1989), s. 130. 40 Forsendurnar eru málnotkunarfræðilegar í eðli sínu; þær eru ekki leiddar af viðtekinni merkingu orða í tungumálinu, heldur eru þær hluti af málnotkunar- fræðilegum skilyrðum árangursríkra eða heppilegra (felicitous) samskipta. 41 H. P. Grice, „Logic and Conversation,“ í P. Cole og J. L. Morgan, ritstj., Syntax and Semantics 3: Speech Acts (New York: Academic Press, 1975), s. 41-58, hér s. 45.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.