Uppeldi og menntun - 01.07.2008, Síða 34

34
gÓðUR kennAR I :
og efla samskiptahæfni þeirra með fjölbreyttum kennsluaðferðum (m.a. umræðum)
fannst þeim almennt góður andi hafa skapast í bekkjarstarfinu (sjá nánar í Sigrún
aðalbjarnardóttir, 2007, bls. 143−250 og 429−441). Þeim fannst þeir kynnast hverjum
nemanda betur og meiri samheldni og samkennd hafa myndast í hópnum, sem skipti
máli fyrir líðan nemenda og það hvernig starfið gekk. almennt fannst þeim nemend-
urnir hafa orðið opnari, einlægari og vinsamlegri hver í annars garð. auk þess hefðu
nemendur í ríkari mæli sjálfir leitast við að leysa ágreiningsmál á farsælan og ábyrgan
hátt með því að setja sig hver í annars spor. Með öðrum orðum fannst þeim nem-
endur þroskast félagslega. Utanaðkomandi mat studdi mat kennaranna sem stöðugt
ígrunduðu kennslu sína í þessu verkefni; nemendur þeirra tóku meiri framförum í
samskiptahæfni en nemendur kennara sem ekki tóku þátt í verkefninu. almennt settu
þeir sig oftar í spor aðila í ágreinings- og álitamálum, bæði í hugsun og í daglegum
samskiptum við bekkjarfélaga; þeir ræddu oftar málin í stað þess að rífast, skýrðu út
í stað þess að skipa fyrir.
af framangreindum niðurstöðum rannsókna má sjá hvernig upplifun nemenda á
kennurum sínum, bekkjarbragur sem kennarinn skapar og skólamenning getur tengst
líðan nemenda, námi þeirra og samskiptahæfni. Flestir munu vera sammála um að
góð samskipti nemenda og kennara séu ein meginforsenda farsæls og árangursríks
skólastarfs. Mikilvægt er því að huga að samskiptum þeirra og draga meðal annars
fram skoðanir bæði kennara og nemenda á því hvað einkenni góð samskipti.
í fyrrnefndu rannsóknar- og skólaþróunarverkefni, „Hlúð að félags- og tilfinninga-
þroska nemenda“, var leitað eftir því hjá grunnskólakennurum hvað þeim fyndist
einkenna æskileg samskipti nemenda og kennara og hvaða viðhorf þeir vildu að nem-
endur og kennarar hefðu hver til annars (Sigrún aðalbjarnardóttir, 2007, bls. 60−72).
í hnotskurn lögðu kennararnir áherslu á gagnkvæma virðingu og traust í samskiptum
sínum við nemendur, jafnt sem væntumþykju, og að hlúð væri að öryggiskennd. Um
mikilvægi trausts kom skýrast fram hjá kennurunum að nemendur gætu óþvingað
leitað til kennara síns með sín mál og það sem þeim lægi á hjarta. Um virðinguna
skipti mestu að kennarinn virti hvert barn á þess eigin forsendum – persónulega
eiginleika þess, skapgerð, hæfni og aðstæður, og væri skilningsríkur. Hvað varðar
væntumþykju kom einna skýrast fram mikilvægi þess að nemendur finni að kenn-
aranum þyki vænt um þá og hve hlýja og góð gagnkvæm tilfinningatengsl á milli
nemenda og kennara eru áríðandi fyrir vellíðan allra í skólastarfinu. Kennurum var
jafnframt umhugað um að veita nemendum öryggiskennd; að nemandinn finni að
hann geti treyst kennara sínum, að kennarinn taki hann eins og hann er, sé til stað-
ar fyrir hann og sé réttsýnn. Slíkur andblær bekkjarstarfs sem hér var lýst telja þeir
að styðji nemendur í námi og félagslega og efli sjálfstraust þeirra og jákvæða sjálfs-
mynd.
að sama skapi er mikilvægt að leita eftir skoðunum nemenda á því hvað einkenni
góðan kennara og hvað slæman. í þessari rannsókn er hlustað á raddir nemenda í því
efni. Ýmsir hafa vakið athygli á mikilvægi þess að hlusta á raddir nemenda um skóla-
starfið; ekki megi vanmeta það sem þeir hafi fram að færa (Davie og Galloway, 1996;
Fullan, 2001; Nieto, 1994; Rudduck og Flutter, 2004). Sem dæmi má nefna menntunar-
fræðinginn Jean Rudduck (Rudduck og Flutter, 2004) sem stóð um árabil að rannsókn-