Morgunn - 01.06.1965, Síða 10

4
MORGUNN
svo er það um dýr og jurtir yfirleitt, að það er hið ytra um-
hverfi þeirra og aðstæður, sem skapa vellíðan þeirra, ef ekki
ama að þeim einhverjir sjúkdómar. Viðhorf mannsins til
líðandi stundar mótast hins vegar að verulegu leyti af því,
sem inni fyrir býr með honum sjálfum, endurminningum
hans, vonum og trú, því sem fortíð hans geymir og því, sem
hann væntir af framtíðinni. Þess vegna getur maðurinn verið
dapur og hnugginn í sólskininu og við ágætan ytri hag, og
einnig glaður og ánægður, enda þótt syrti í lofti umhverfis
hann, og jafnvel þótt hann eigi ekki völ margs af ytri gæð-
um eða auði þessa lífs. Hann getur, eins og skáldið segir, átt
„sumar innra fyrir andann, þá ytra herðir frost og kyngir
snjó.“
Við það að öðlast skynjun tímans með nokkrum hætti og
geta fyrir það greint á milli fortíðar, nútíðar og framtíðar
og átt þetta þrennt svo að segja allt í senn, hefur maðurinn
að vísu tapað nokkru af því, sem hann áður átti, en einnig
fengið harla mikið í staðinn. Yfirleitt getur hann ekki lengur
notið augnabiiksins og gefizt því jafn gjörsamlega á vald
eins og fuglinn og blómið nýtur blíðu vorsins. Stundin er
honum ekki fyllilega fersk og ný, ekki sú einstæða opinber-
un, sem ber fyllingu sína eingöngu í sjálfri sér. Þó gefast
okkur mönnunum einstöku sinnum slík augnablik, „augna-
blik helguð af himinsins náð,“ þar sem við í hæstri bifan
gleymum bæði stund og stað, þar sem tíminn er ekki framar
til og við erum sem frá okkur numdir. Þetta er undursam-
leg reynsla og ólik öllu öðru, því hún gagntekur manninn
gjörsamlega á meðan hún varir, og getur jafnvel umskapað
hann á einu vetfangi og gjört að nýjum manni. Þjóðskáldið
Matthías lýsir slikri stund í kvæðinu Leiðsla. Hann segir:
Ég andaði himinsins helgasta blæ
og minn hugur svalg voðalegt þor,
og öll hjarta míns dulin og deyjandi fræ
urðu dýrðleg sem Ijómandi vor.