Morgunn - 01.06.1965, Page 16

Hvað er það,
sem lifir eftir líkamsdauðann?
Eftir próf. Hornell Hart.
☆
Þeim, sem á annað borð trúa á framhaldslífið, kann að
virðast þetta heimskuleg spurning. Og svarið mundu þeir
hafa á reiðum höndum: Auðvitað er það ég, sem lifi.“ En
hvað er þetta ,,ég“? Þeirri spurningu hafa spakir menn velt
fyrir sér á ýmsa vegu. Einn þeirra hefur sagt: „Cogito ergo
sum“. (Ég hugsa, þess vegna er ég til). Við getum einnig
orðað þessa fullyrðingu á annan veg: ,,Ég skynja, þess vegna
er ég til“ eða ,,Ég starfa, þess vegna er ég til“ eða ,,Ég hef
meðvitund, þess vegna er ég til.“ Svona fullyrðingar er að
vísu örðugt að sanna með óyggjandi og áþreifanlegum rök-
um. En hitt er þó margfalt erfiðara, að afsanna þær. Ég get
blátt áfram ekki neitað því, að ég sé gæddur hugsun og
meðvitund, vegna þess að ég þarf óhjákvæmilega að hafa
hvort tveggja til þess að geta neitað þessu. Því að sá, sem
hvorugt hefur, getur hvorki neitað né játað nokkrum sköp-
uðum hlut. Það liggur í augum uppi. Um þetta er því tómt
mál að tala og heimskulegt að deila.
Þetta ,,ég“, sem skynjar, starfar og hugsar, er staðreynd,
sem hverjum einasta manni er ljós, sem á annað borð er
með nokkurn veginn fullu viti. ,,Ég“ mannsins er að verki
ekki aðeins í hinum ytri, skynjanlega heimi, heldur einnig
að því er snertir ímyndunarafl, endurminningar og drauma.
Eitt höfuðeinkenni heilbrigðs persónuleika eða ,,ég“-sins
er skýr einstaklingsvitund. En hún byggist á því, að mað-
urinn á og kannast við minningar liðinnar ævi og kannast
við þær sem sína einkaeign. Fortíðin er nauðsynlegt skilyrði