Morgunn - 01.06.1965, Blaðsíða 66

60
MORGUNN
Og hvernig ber þá að líta á framhaldslífið, ef persónuleiki
mannsins er sífelldum breytingum háður, engu síður en
hinn sýnilegi líkami okkar? Er þá nokkuð, sem lifir og varir
eftir dauðann, án þess að taka nokkrum breytingum? Held-
ur barnið, sem deyr ungt, áfram að vera barn alla tíð?
Og ef svo er ekki, verður þá vöxtur þess og þroski með sama
hætti og orðið hefði, ef því hefði auðnazt að lifa hér á jörð?
Þannig mætti spyrja og þannig er eðlilegt að spyrja fyrir
þá, sem ekki gera sér grein fyrir því, að heildin er annað og
meira en hinir einstöku hlutar hennar. Það er hverju orði
sannara, að unnt er að líta á persónuleikann sem breytilegar
afleiðingar af ástandi bæði sálar og líkama. Á svipaðan hátt
getum við sagt, að húsið sé múrsteinar, timbur, gler og járn.
En það, sem öllu máli skiptir er hitt, að það er hús. Og það,
sem mestu varðar er, að það, sem gerist í sál okkar og lík-
ama, er birting sjálfs persónuleikans.
Við skynjum okkur sjálf sem persónur, og það skaðar
engan veginn, heldur þvert á móti, að við reynum að greina
hann sundur í ýmsa þætti, til þess að geta athugað betur
hvern þeirra um sig, ef við ekki sökkvum okkur svo djúpt
niður í rannsókn hinna sundurleitu þátta, að við gleymum
persónuleikanum sjálfum.
Persónuleikinn er heild, og sem slíkur, meiri en allir hlut-
ar hans samanlagðir. En með orðinu heild í þessu sambandi
er alls ekki átt við það, að persónuleikinn sé einhver hlutur.
Við hugsum okkur hlutina gerða úr efni og eigandi sér stað
í rúmi og með fastákveðnum eiginleikum. Ekkert í reynslu
okkar bendir til þess, að sál mannsins sé hlutur í þeim
skilningi.
En hugsunarháttur manna er bundinn af rótgrónum venj-
um, og við getum helzt ekki hugsað okkur að neitt vari nema
það sé óumbreytanlegt. Og þess vegna er það, að enda þótt
við aðhyllumst þá trú, að maðurinn eigi ódauðlega sál, þá
getum við ekki hugsað okkur sálina nema efniskennda að
einhverju leyti. Og það er þess vegna að við tökum svo til