Ný saga - 01.01.1988, Síða 85

Ný saga - 01.01.1988, Síða 85
ÁST OG HJÓNABAND Á FYRRI ÖLDUM föður en prest. Enda lík- lega gjört sér vonir um að verða sjálf prestskona með tímanum, sem þó aldrei rættist sem betur fór. En alveg er eg viss um það, að hefði faðir minn óskað, að fengnu samþykki Þuríðar, þá mundi móðir mín hafa reynt eins og fyr að útvega föður að barninu. Og eg tel mjög líklegt að hún hefði fengið annan hvorn piltinn á heimilinu til þess, því hún var bæði elskuð og virt af öllu fólki sínu nema Þu- ríði, og allir skildu aðstöðu hennar mjög svo vel og höfðu samúð með henni.26 Magnús getur ekki um það í endurminningum sínum hvort það hafi verið forsenda faðernisviðurkenningarinnar að reynt væri að útvega við- komandi jörð til ábúðar, en líklegt má telja að svo hafi verið eins og einatt þegar svip- að stóð á. Hitt er víst að önnur atriði en „rómantísk ást“ réðu slíkum faðernisviðurkenning- um og bústofnun þegar hún fylgdi í kjölfarið. I nokkrum íslenskum ævi- sögum er að finna frásagnir þar sem það er sagt fullum fet- um að ást hafi ekki ráðið því að viðkomandi gekk í hjóna- band. Sr. Matthías Jochums- son segir þannig frá fyrsta hjúskap sínum: Þótt mér sé óljúft að minn- ast þess, get ég ekki sann- leikans vegna annað en ját- að, að þessi mín tvö hjú- skaparár voru mér all- erfið. Hafði Elín sáluga áður fengið skæðan heilsu- brest (apoplexí) og aldrei til fulls rétt við, og fyrir þá sök, gekk ég af drengskap fremur en vilja út í það að eiga hana.27 Eftir lát Elínar kvæntist Matthías á ný og segir þannig frá tildrögum þess: Sumarið 1869 reið ég vest- ur að Stað á Reykjanesi og bað Ingveldar dóttur Olafs E. Johnsens prófasts. Tók hann því vel, en hún sjálf heldur fálega, en þó lofuð- umst við og skyldum við halda brúðkaupið að Stað næsta sumar;28 Ingveldur lifði aðeins skamma hríð eftir brúðkaup þeirra og kvæntist sr. Matt- hías þriðja sinni 1875 og segist í minningum sínum ekki vilja fjölyrða um sambúð okkar, því að um einkamál er vandi að rita og mér eflaust ofvaxið. Er það skoðun mín, að með henni hafi ég hlotið þá konu, sem mér og börnum okkar — alls ellefu — varð fyrir beztu. Eru og nógir aðrir til um hana að rita, einkum um það, hver framúrskarandi móðir hún hefur verið.29 Ljóst er af frásögn sr. Matt- híasar að til tveggja fyrri hjónabanda hans var ekki stofnað sakir gagnkvæmrar „rómantískrar ástar“ í þeirri merkingu sem Lawrence Stone ræðir um. I Dœgradvöl Benedikts Gröndals er að finna tvö næsta ólík dæmi um samband hans við konur. Hið fyrra er til vitnis um trúlofun án „ást- ar“ (a.m.k. af hálfu stúlkunn- ar), en hið síðara um hjúskap- arstofnun grundvallaða á rómantískri ást við fyrstu sýn (sem mætti opinberri and- stöðu margra Islendinga í Höfn). Um trúlofun sína segir hann: Þá var ég trúlofaður G., og hafði hún gert það hálf- nauðug, því bæði hafði ég enga útsjón til neinnar stöðu, og svo þótti henni alltaf betra að vera laus og liðug.30 Um fyrstu kynni sín af konu sinni segir hann hins Þegar þessar stúlkur voru festar á mynd var áhrifa gagngerðra breytinga í atvinnu- og búsetuháttum tekið að gæta hér á landi. í kjölfar þeirra breytinga virðist hin rómantíska ást hafa rutt sér til rúms á íslandi sem grundvöllur hjúskapar- myndunar. Sundkonurnar hafa því líklega búið við önnur skilyrði í þeim efnum en formæður þeirra. 83
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Ný saga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.