Vaki - 01.09.1953, Page 19

módeli. Þessi hálf-kúbiski stíll var þá
og er ennþá stíll hinnar opinberu listar
þar í landi, og þannig máluðu þeir sjálf-
ir og kenndu, prófessorarnir við skól-
ann. Ekki skildi ég þá — og skil ekki
enn — gildi þessarar einhliða tamning-
ar á ungum málurum, sem ætla sér að
verða skapandi listamenn af heilum hug.
Þar var hvorki kennd listsaga eða stíl-
saga né heldur t. d. neitt um kontrast-
form eða liti. Það er ekki mín kenning,
að þetta geri málara öðru fremur —
ætla að vísu að ekki saki að vita, og
kleift að kenna á opinberum skólum —
en yrði án efa gagnlegast snapað meðal
félaga og vina eins og allt í þessu fagi.
Einstöku sinnum bar við, að nemendur
virtust ætla að leyfa sér að fara eigin
götur. Þannig var einn byrjaður að
leggja efnið niður fyrir sér að fornum
hætti natúralista. Einnig lét öðrum aug-
sýnilega vel að mála allt rautt, sem hönd
á festi, og hinn þriðji átti ekki til í sér
nokkurn ófalskan tón, þegar hann var
með sjálfum sér, m. ö. o. honum var eðli-
legt að vera falskur. Þessar tilraunir
til að fara eigin götur brutu í bága við
tamningarkerfið — voru kyrktar í fæð-
ingunni, — og urðu engir lærdómar af
þessu dregnir, hvorki fyrir okkur né þá
sjálfa.
1 listum á allt að vera leyfilegt, bara
það sé gert í alvöru og einlægni.
Ungum manni, sem er að leggja á
listabraut 'svo nefnda (og enda öllum
listamönnum) má líkja við þann, er
fer óbyggðir, þar sem allt eru vegir
en þó enginn vegur — samt aðeins ein
leið — hans leið. Slíkum verður líklega
trauðla hjálpað að mála þessa einu og
sönnu heimsmynd sína. Ég efast um, að
sá væri nokkru að bættari, þótt kynni
að mála hálfkúbistískan kvenmannsbóg,
og á ég þar við hina illræmdu módel-
pornografíu listháskólanna. Ef ég ætti
að bæta hér nokkru við, þá væri það, að
skólarnir gæfu meiri gaum manngerð
og sérkennum, en fyrst og fremst, að
listaháskólarnir væru afhentir nemend-
unum sjálfum til frjálsra afnota með
eða án fyrirmynda og húsgagna, en
einkum þó án þeirrar sálarmublu, er
nefnist prófessor.
Hvaba málarar eða aörir listamenn
höfðu þýðingu fyrir þig að loknu. námi
í leit að persónulegum og seinna öhlut-
stæðum tjáningarmáta?
Það eru margir, er hafa haft þýð-
ingu fyrir mig, heilir flokkar manna,
luibistar, abstraktmálarar, nonfigura-
tivir og naivistar, og ég veit varla hvað
og hvað. Þeir eru nú gleymdir og við
eins og skildir að skiptum og sjáumst
vonandi aldrei framar. Líklega óska ég
þessa af því, að ég er búinn að reyta
af þeim allt, sem reytt verður, nema ef
væri, að mér þætti sú skömmin meiri,
að viðurkenna að aðrir hafi fundið handa
mér og afhent mér í hendur mína eigin
persónulegu tjáningaraðferð. Það er eins
og öfugmæli, að tala um að finna sjáifan
sig, en að láta aðra hafa fyrir því —
samt er það því sem næst svo. Ungir
málarar eiga auðvitað að læra af öðrum
málurum — jafnvel nota þá eins og út-
sæðiskartöflur, en muna bara, þegar þeir
fara sjálfir að taka upp, að láta „móð-
una“ liggja.
Hefurðu handbæra einhverja sh'il-
greiningu á óhlutstæðri (abstrakt) list,
sem upplýst gæti menn um þá mjög svo
umdeildu stefnu og þá kennske varpað
Ijósi á m'iismuninn á milli hennar og hinn-
ar hlutstæðu? Mér skilst, að þú sért
fyrsti íslenzki abstralctmálarinn og ætt-
ir því að geta séð ýmislegt betur en við
hinir, sem, yngri erum.
Það hefur aldrei verið til nema ein
TfMARITIÐ VAKI
17