Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2006, Side 22

20
Þóra Björk Hjartardóttir
þess sem sagt var. Halamir ha í dæmi (2) hafa aðra virkni. Hér er ekki
leitað að staðfestingu á innihaldi segðarinnar heldur er virkni halanna
fólgin í því að A kannar hvort B sé með á nótunum (lína 5) og leitar
eftir stuðningi hans við skoðun sína (lína 9). í öllum tilvikum má segja
að kallað sé eftir viðbrögðum hlustanda með því að lmýta hölum aftan
við það sem gæti virst fullkomin segð, þ.e. þegar mælandi hefur sagt
það sem hann vildi sagt hafa.
Nálgun viðfangsefnisins er í anda þeirra tveggja meginstefna í
samtalsfræðum sem hér hefur verið skýrt frá, samskiptamálfræði og
CA. Kannað verður form, hlutverk og virkni hala í íslenskum samtöl-
um af tiltekinni gerð og leitast við að svara eftirfarandi spumingum:
(3)a. Hvert er meginhlutverk hala? (2. kafli.)
b. Hvemig er formgerð hala, hver er staða þeirra í samtalslotunni?
(2. kafli.)
c. Hvaða form geta halar haft og hversu algengir em þeir í samtöl-
um? (Kafli 3.3.)
d. Hvað ræður vali mælenda á hölum og hver er virkni þeirra?
(Kafli 3.4.)
e. Hvemig er útbreiðslu mismunandi virkniþátta hala háttað?
(Kafli 3.5.)
f. Er samband á milli forms og virkni? (Kafli 3.6.)
Uppbygging greinarinnar er á þann hátt að í öðmm kafla verður gerð
grein fyrir hlutverki og stöðu hala. Þriðji kafli er helgaður rannsókn
minni á hölum í íslenskum samtölum og er fyrst fjallað um þau gögn
sem rannsóknin byggir á og síðan tekin til athugunar einstök atriði er
varða form, tíðni og virkni hala. Viðkvæðum, sem em um margt lík
hölum en hafa þó aðra formgerð, verða gerð nokkur skil í fjórða kafla.
Lokaorð og helstu niðurstöður er síðan að finna í firnmta kafla.
hluta tákna orð sem ekki er lokið við. Hlátur er gefinn til kynna með tvöfoldum sviga.
Táknið * um orð sýnir að orðið er sagt hlæjandi og uppvísandi ör aftan við orð merk-
ir rísandi tónfall. Tvípunktur aftan við bókstaf táknar að hljóðið er dregið. Örstutt
þögn er sýnd með punkti innan sviga. Öll mannanöfn og langflest staðanöfn eru felld
niður og þau táknuð með X. Bókstafimir ÞS og tölumar í sviga við hvert dæmi em
tilvísun í númerakerfi þáttanna.