Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2006, Side 48

46
Þóra Björk Hjartardóttir
Það sem vekur einkum athygli við þessa töflu er að greinileg vensl
virðast vera milli forms og virkni hala og er þar um augljósa tvískipt-
ingu að ræða. Annars vegar eru það halamir ha, hum og skilurðu sem
í langflestum tilvikum hafa virknina tengsl eða samkennd. Einungis
13 dæmi um þá af 102, eða tæp 13%, voru greind með annars konar
virkni. Hins vegar sýnir taflan að halamir er það og er það ekki hafa
alltaf, að undanteknu einu dæmi, þá virkni að draga fram bein andsvör
(staðfesting, mildun, áskorun og samþykki) við segðinni. Mynstrið er
skýrt: Tilteknir halar em fyrst og fremst notaðir til að byggja upp sam-
kennd og samstöðu en aðrir einvörðungu til að leita eftir beinum við-
brögðum hlustenda við innihaldi samtalsins.
3.7 Samantekt
í þessum kafla var að loknum stuttum inngangi fyrst íjallað um þau
gögn sem rannsókn þessi byggir á (kafli 3.2) og síðan gerð grein fyr-
ir birtingarmyndum hala og tíðni hvers forms (kafli 3.3). Halinn ha
skar sig hér úr, hann var langtum tíðari en aðrir halar sem höfðu svip-
aða dreifmgu. Því næst var fjallað um hlutverk hala og virkni þeirra
greind í sex mismunandi þætti: staðfestingu, mildun, áskorun, sam-
þykki, tengsl og samkennd (kafli 3.4). Athugun á tíðni mismunandi
virkniþátta leiddi í ljós að í þremur af hverjum fjómm dæmanna er
halinn notaður til að koma á tengslum milli viðmælenda eða til að
byggja upp samkennd (kafli 3.5). Að lokum vom dæmin um halana
sundurgreind eftir formi og virkni og þá kom í ljós skýr tvískipting:
Halamir ha, hum og skilurðu em fyrst og fremst notaðir til að sýna
tengsl og samkennd en virkni halanna er það og er það ekki er nær
undantekningalaust fólgin í því að draga fram viðbrögð viðmælanda
(kafli 3.6).
Orðasamböndin er það og er það ekki em hins vegar einnig mjög
oft notuð til að láta í ljós tengsl og samkennd en í því hlutverki hafa
þau aðra formlega stöðu en halar. Það verður tekið til athugunar í
næsta kafla.