Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2006, Síða 190

188
Ritdómar
(l)a. Til taflna með fomöfnunum beygðum (önnur -* annar).
b. Frá kven- og hvorugkyni fomafna til karlkynsformsins (sitt -* sinrí).
c. Til tölusettra ritreglna aftast í bókinni.
Hér hefði mátt geta þess að vísað er ffá aukaföllum fyrstu og annarrar persónu for-
nafna til nefnifallsins án þess að orðin séu í töflum.6 * 8 Aðrar millivísanir vantar.
Vísanimar era allar af hinu góða. Sérstaklega vil ég þó geta þeirra sem vísa til tafln-
anna. Slíkar töflur era til fyrirmyndar og hefðu að ósekju mátt vera fleiri, t.d. með tölu-
orðum. En vísanimar era ekki gallalausar. Ef tekið er dæmi af annar er vísað frá aðrar
og aðrir en ekki frá aðra. Jafnffamt er visað ffá öðru og önnur en ekki ffá öðrum. Þess
má geta að ffá orðinu flestallir er vísað til allir en þá flettu er ekki að finna heldur allur.
Þess er getið (bls. 13) að sé einn ritháttur tiltekins orðs algengari en annar eða
mælt sé með einhveijum sérstökum sé það sýnt með dæmum eða samsettum orðum
undir flettunni sem mælt er með. Þannig kemur orðið bleiubarn undir flettunni bleia;
þar undir er líka setningin skipta um bleiu. Hins vegar er flettan bleyja ein og sér.
Undir skolp kemur skolprör en skólp er eitt og sér. Og með eigin koma hin kynin tvö
og setningin mitt eigið fé. Undir eiginn koma aðeins kynin. Þessi aðferð er óásættan-
leg enda á að vera hægt að nota bókina án þess að þurfa að lesa formálann. Lesandi á
heldur ekki að þurfa að reiða sig á eigið ímyndunarafl til að fínna mögulega rithætti.
A hinn bóginn er fjöldi orða í tvímyndum án þess að gert sé upp á milli rithátta með
millivísunum, t.d. djass -jass, dygð - dyggð, kanell - kanill, katólskur - kaþólskur,
Kípur - Kýpur1, kónguló - köngidó, Krísuvík - Krýsuvík, Ólimpíuleikar - Ólympíu-
leikaó og peisa - peysa; líka skrítinn og skrýtinn svo og ítarlegur og ýtarlegur. En
þess má geta að undir orðinu kýrhaus (bls. 328), stendur: margt er skrýtið i kýrhausn-
um (leturbr. hér), og í formála (bls. 8) er lýsingarorðið ýtarlegur ritað svo; líka affan
á bókinni, með stóru letri. Þess skal getið að Ásgeir Blöndal Magnússon (1989) gef-
ur bæði itarlegur og ýtarlegur í bók sinni; einnig skrítinn og skrýtinn en af umfjöllun
hans (bls. 868) má ráða með hvorri ritmyndinni hann mælir sem er skrýtinn.
í bókinni era tvímyndimar trompet - trompett tvær flettur án millivísana en standa
hlið við hlið. Það sem merkilegast er er þó það að trompet er hvoragkyns en trompett er
karlkyns! Til ffóðleiks má geta þess að orðiðparket er skrifað svo en i ÍO er þaðparkett.
6 Athyglisvert er að sjá nefhifall fyrstu persónu fomafnsins í eintölu (ég) og fleir-
tölu (við) sem flettiorð. Þar undir koma upplýsingar um sagnir með frumlögum í þol-
falli (langa) og þágufalli (finnast); sé frumlagið í eignarfalli er dæmið í þolmynd.
Sömu upplýsingar koma fram með þriðju persónu í karlkyni (hanrí) og kvenkyni
(húrí) en þá aðeins í eintölu. Ekkert fýlgir fomafni annarrar persónu (þú, þið).
1 Baldur Jónsson (1988:27) komst að þeirri niðurstöðu að rétt væri að rita Kípur,
einnig Egiptaland.
8 Sá sem ætlar að afla sér upplýsinga um rithátt orðsins Ólimpíuleikar - Ólymp-
íuleikar lendir fljótt í ógöngum. Bæði orðin era gefin en án millivisana. Þess ber þó
að geta að nokkrar flettur með ólympíu- í fyrri lið samsetningar era í bókinni en engar
með ólimpiu-; allar samsetningamar eru með litlum staf. í ÍO era báðir rithættir
orðsins en þar er vísað frá ólimpíuleikum til ólympíuleika. Lítill stafur er notaður.