Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2006, Side 214

212
Ritfregnir
notkun (eða funksjónalistar) geti lært ýmislegt hverjir af öðrum og þessi síðasta bók
hans er einnig á þeim nótum. Þar er Newmeyer að velta fyrir sér málgerðafræði
(týpólógíu) og skoðar ýmis fyrirbæri sem virðast algeng í tungumálum, en veltir því
um leið fyrir sér hvers vegna tilteknar málgerðir virðast óhugsandi. Eins og flestir
málkunnáttuffæðingar er hann þeirrar skoðunar að algildismálfræði (e. universal
grammar) setji mannlegum málum ákveðin takmörk, en hann telur jafhffamt að hún
sé gagnslítil til þess að skýra ýmislegt í málgerðaffæði, svo sem það af hveiju sum
fyrirbæri séu algeng en önnur sjaldgæf til dæmis. íslenska kemur við sögu á nokkrum
stöðum í bókinni, til dæmis í umræðu um færslur liða út úr aukasetningum, eðli aftur-
beygingar, svokallaða andlagsfærslu og fleira.
David Lightfoot. 2006. How New Languages Emerge. Cambridge University
Press, Cambridge. ix + 199 bls.
David Lightfoot má hiklaust telja meðal brautryðjenda í umfjöllun um málbreytingar
ffá sjónarmiði málkunnáttuffæðinnar. Meðal bóka hans um það efni má nefiia
Principles of Diachronic Syntax (Cambridge University Press 1979), The Language
Lottery: Toward a Biology of Grammars (MIT Press 1982), How to Set Parameters:
Arguments from Language Change (MIT Press 1991), The Development of Langu-
age: Acquisition, Change and Evolution (Blackwell 1999) og bókina The Language
Organ: Linguistics as Cognitive Physiology (Cambridge University Press 2002; með-
höfúndur Stephen R. Anderson). I mörgum þessara bóka leggur Lightfoot áherslu á
þátt máltökunnar í málbreytingum og þessi nýjasta bók hans er engin undantekning
frá því. í henni fjallar Lightfoot m.a. um þátt bama í málbreytingum og að hvaða leyti
hann er ólíkur þeim þætti sem fullorðnir eiga í þeim. Aðgreining milli svokallaðs
innra máls (e. I-language) og ytra máls (e. E-language) gegnir mikilvægu hlutverki
í þessari umræðu, en með innra máli er átt við það málkerfi sem hver einstakur mál-
notandi tileinkar sér en með ytra málinu er átt við tungumálið sem félagslegt eða
menningarlegt fyrirbæri sem á sér sjálfstæða tilvist. Böm á máltökuskeiði skanna
málið sem þau heyra umhveríis sig í leit að vísbendingum (e. cues) sem geta vísað
þeim veginn í máltökunni. íslenska kemur við sögu í þessari umræðu, allt frá hug-
myndum Fyrsta málfræðingsins um tengsl íslensku og ensku til umræðu um ríkulega
sagnbeygingu í nútímamáli og breytingar á röð sagnar og andlags.
Höskuldur Þráinsson