Ritmennt - 01.01.1998, Blaðsíða 15

RITMENNT
JÓNATAN Á ÞÓRÐARSTÖÐUM
Fnjóskadal, og er til leyfisbréf fyrir því
hjónabandi gefið út 1. ágúst 1878 af Krist-
jáni IX til handa „Herr Proprietair Jonatan
Þorlaksson og Enken Björg Jónsdatter af
Þórðarstöðum inden Thingö Syssel í Islands
Norð og Austuramt."4
Giftingin fór fram 4. ágúst 1878 og gerðu
þau þá með sér sldlmála um eignir og arf
strax og þau giftu sig. Hann er í stuttu máli
á þá lund að andist Jónatan fyrr sldptist
eignir þeirra hjóna til helminga milli af-
komenda hans og hennar. Andist Björg á
undan Jónatan lrlýtur hann allan arf eftir
hana.5 Hjónaband þeirra Bjargar varð barn-
laust og missti Jónatan hana eftir níu ára
sambúð árið 1887.
Eftir að Jónatan var orðinn ekkjumaður í
annað sinn eignaðist hann son með ekkju
Tómasar á Hróarsstöðum, Björgu Emilíu
Þorsteinsdóttur, er þá var ráðslcona hjá Jón-
atan. Barnið lilaut nafnið Þórður og ólst
hann upp á Öngulsstöðum hjá Jóni bróður
sínum og bjó þar síðan til ævilolca. Jónatan
mun hafa tekið við búinu úr hendi föður
síns um það leyti sem hann gckk að eiga
fyrri konu sína en lengst búslcapartíðar
sinnar var hann leiguliði Munlcaþverár-
lclausturs (Jrar með landssjóðs). Það er elclci
fyrr en 3. júlí 1893, eftir að Stefán sonur
lians var telcinn við húsforráðum, að hann
fær afsalsbréf fyrir jörðinni undirritað af
Magnúsi Stephensen landshöfðingja.6 Hafði
Klemens Jónsson settur amtmaður í norður-
og austuramti áður tjáð Jónatan í bréfi dag-
settu 9. janúar 1893 að landshöfðinginn yfir
íslandi liefði 30. nóvember 1892 slcrifað
amtinu og frá því greint að ráðgjafinn fyrir
Island hefði með bréfi dagsettu 10. október
1892 samþylclct að Jrjóðjörðin Þórðarstaðir
yrði seld ábúandanum, Jónatan Þorlálcssyni,
samlcvæmt óslc hans.7 Eftir að Jónatan hætti
búslcap bjó hann lengst af hjá Stefáni syni
sínum á Þórðarstöðum, er tólc við jörð og
húi 1892, þar til hann fluttist til sona sinna
á Öngulsstöðum í september 1904, hálfu
öðru ári áður en hann lést, 9. felrrúar 1906,
á áttugasta og fyrsta aldursári.
Samtímamenn skrifa um Jónatan
Nolclcrir hafa orðið til að minnast á eða
segja ögn frá Jónatan í slcrifum sínurn. Fyrst
er að nefna að Jón Borgfirðingur segir í ævi-
ágripi sínu, sem nær til 1860, að árið 1854
hafi hann um veturinn fyrir nýár elckert
ferðast til bólcsölu „nema um jólaföstuleyt-
ið fór eg yfir Vaðlaheiði að Þórðarstöðum í
Fnjóslcadal. Bóndinn þar hét Jónatan, sonur
Þorlálcs, sem þar hafði búið, greindir feðg-
ar."8 Vel rná Jón hafa lieyrt um bólcaáhuga
Þórðarstaðamanna en þetta hljóta að vera
fyrstu lcynni hans af Jónatan. Áhugi beggja á
fornum fræðurn og bólcum leiddi svo til
nánari lcynna þeirra í milli og í bréfi til Jóns
sonar Jónatans dagsettu 20. mars 1906, þ.e.
slcömmu eftir andlát Jónatans, segist Borg-
firðingurinn hafa „séð í blöðunum fráfall
annars míns besta manns er ég hefi átt
óslcyldan í þessurn heimi". Hinn hefur
4 Leyfisbréfið er í fórum Birgis Þórðarsonar á Önguls-
stöðum í Eyjafirði, sonarsonar Jónatans.
5 Skilmálinn er í fórum Birgis Þórðarsonar á Önguls-
stöðum.
6 Afsalsbréfið er í fórum Birgis Þórðarsonar á Önguls-
stöðum.
7 Bréfið frá Klemensi er í fórum Birgis Þórðarsonar á
Öngulsstöðum.
8 Finnur Sigmundsson (útgefandi). Ur blöðum Jóns
Borgfirðings, bls. 22.
11