Akranes - 01.10.1957, Qupperneq 7

Tveir siMptaklerkiir
RAGNAR
JÖHANNESSON,
SKÓLASTJÖRI:
Vér heyruin oft um það rætt, hvort
islenzkri menningu og bókhneigð fari
hnignandi eða fari fram. Á þvi er eng-
inn vafi, að vér erum bókhneigð þjóð,
íslendingar, að minnsta kosti drögum vér
það sjaldan i efa sjálfir. Það sýnir meðal
annars hin mikla bókagerð þjóðarinnar
fyrr á öldum, og bókaútgáfan nú á dög-
um, sem er tiltölulega mikil.
En gildi bókmenningar verður ekki
eingöngu metið eftir því, hve m i k i ð er
lesið, heldur h v a ð e r 1 e s i ð.
Nútíma Islendingur les feikn af les-
máli, illu og góðu, því að erfitt er að
komast hjá því að taka eitthvað af rusl-
inu með. En þá kemur lika dómgreindin
til greina. Hefir smekkurinn batnað eða
versnað? — Það mun til dæmis skoðun
margra — og því miður reynsla, að
yngri kynslóðin lesi islenzkar ])jóðarbók-
menntir að marki minna en sti eldri.
Og verður það að teljast hrakandi bók-
menntun með þjóðinni, ef hún vanrækir
sín sígildu rit, þann fjársjóð, sem dýr-
astur er og lengst hefir borið hróður
hennar og varðveitt eina hina elztu
menningartungu svo vel, að almenningur
hér skilur ennþá vel það, sem ort var
fyrir á annað þúsund ára.
Það fólk er því miður til, sem heldur,
að fombókmenntir vorar séu yfirleitt
óaðgengilegar og tyrfnar, svo að þa5r
séu varla meðfæri nútímamanns, nema
hann sé langskólagenginn sérfræðingur
og grúskari. En þeir, sem ha'fa kynnt
od góðskóld
sér þessar bókmenntir, vita að þessi dóm-
ur styðst fremur við þekkingarskort en
staðreyndir, því að enn er fjöldi íslend-
inga, ungra og aldaðra, i öllum þjóð-
félagsstéttum, sem hressir tíðum anda
sinn i heiðu og svölu bjartviðri norrænna
sinn í heiðu og svölu bjartviðri fornra
allar eldri bókmenntir vorar séu óað-
gengilegar. Fornu sagnaritin hljóta að
verða flestum sérstæður og frábær
skemmtilestur, auk annarra hugarbóta,
sem þeim fylgja.
Rétt er það að vísu, að þegar Islend-
ingasögunum sleppir og kemur fram á
miðaldir, fer nokkuð að þyngjast við
fótinn, enda eru þau tímabil minna rann-
sökuð og bókmenntirnar smávaxnari og
gildisrýrari. En ef vel er að gætt má þó
finna þar marga eftirtektarverða höf-
unda og afrek, skemmtilegar sögur, fróð-
leiksgögn og góð kvæði, sem orðið geta
jafnvel venjulegum nútíma manni prý'ði-
leg dægradvöl. En auðvitað eiga ekki allir
kost á því enn að festa hendur á þessum
perlum. Það er vísindamannanna, fræði-
mannanna að vinza þær úr fyrir oss, og
að því vinna þeir sí og æ.
Til þess að andi islenzkra þjóðarbók-
mennta verði stofntónninn i bókmennta-
skilningi og menningu allra fslendinga,
AKRANES
21 1