Íslenskt mál og almenn málfræði - 13.07.1981, Síða 50
46
M. P. Barnes
(37) Tað keypti hann fyri bíligan prís
(38) Sum eg eri vandur upp, havi eg kortini stprri spekt fyri teim
hægru virðum, enn at eg fari at selja meg fyri ein trolarakans
(39) hann samdist við seg sjálvan um at taka 40 kr. fyri hana
(40) Fyri hetta limagjald fáa limimir tíðarskriftið Varðan
(41) Tað varð eisini funnist at amtmanninum og fútanum fyri at-
burðin teir sýndu á ólavspku
(42) Fyri misbrot áleggur lógin eina sekt frá 48 skillingum til 20
ríkisdálar
(43) Hann takkaði teimum fyri dugnan
(44) hesin sálmur . . . er ein lovprísan av Guði .. . fyri 011 stórverk
hansara og allar vælgerðir hansara
(45) líka so lítið sum tú hevur grund at ræðast meg fyri nakað sum
helst annað
(46) rytan, ið var tiltikin fyri nev sítt
(47) flúgvarin hevur ligi[ð] í Sprvági í 14 dagar fyri vegur [i.e. veður]
(48) Jón Arason varð ógvuliga glaður fyri hetta brævið
(49) Eg koyri ongan í land, sum rpkir tað, hann skal — hv0rki fyri
trúgv ella politikk
At first sight it may appear hard to justify the inclusion of certain of
the above examples in the Causative category. Indeed, in my original
analysis there were two categories: Causative, and what I called Ex-
change. The use of fyri after such verbs as keypa, selja, gjalda and in
examples like (39-40) and (43-4), where its meaning can be para-
phrased ‘in return for’ (afturfyri, cf. 5.2), came under this latter cate-
gory. But the distinction was difficult to maintain. There seems to be no
fundamental semantic difference between the use of fyri in, say, eiga
t<þkk fyri, ein lovprísan fyri on the one hand and eiga skuldina fyri, vera
revsaður fyri on the other. What follows fyri indicates the reason for the
thanks, praise, blame and punishment. Similarly, although the meaning
of fyri in keypa eitt fyri x krónur, selja eitt fyri x krónur, gjalda x
krónur fyri eitt, taka x krónur fyri eitt can be explained superficially as
‘in return for’, it ultimately goes back to a causative relation. To obtain,
sell, give, or take something in return for something else is consequence
and cause (divisible into cause-consequence and means-purpose on a
narrower analysis). This becomes apparent if we examine (38), where
what follows selja fyri is not x krónur but ein trolarakans\ or if we try