Uppeldi og menntun - 01.07.2011, Blaðsíða 45

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (2) 2011 45
hrafnhildUr V. k Jartansdóttir, kristJana stella blöndal og sif einarsdóttir
er erfitt að meta hvort niðurstöðurnar eigi við um þá sem stunda nám í háskólum þar
sem inntaka er takmörkuð og greiða þarf skólagjöld því brotthvarf er samspil einstak-
lingsbundinna, stofnanalegra og samfélagslegra þátta sem móta náms- og starfsferil
fólks eins og fram hefur komið.
Þrátt fyrir þessa annmarka benda niðurstöðurnar til þess að síðbúið brotthvarf úr
háskólanámi geti haft alvarlegar afleiðingar fyrir náms- og starfsferil fólks. Þær geta
einnig verið leiðarljós um það hvernig koma megi í veg fyrir síðbúið brotthvarf. Mikil-
vægt er að hafa í huga að brotthvarf getur verið langt ferli og virðist, hjá þeim sem hér
var rætt við, meðal annars eiga sér rætur í skorti á markmiðssetningu ásamt óöguðum
og óskipulögðum vinnubrögðum sem þeir hafa tamið sér á fyrri stigum náms. Náms-
og starfsráðgjöf gegnir lykilhlutverki í því að aðstoða einstaklinginn við að móta
náms- og starfsferil sinn (Guðbjörg Vilhjálmsdóttir, 2005; Gysbers og Henderson, 2000;
Sandler, 2000) og þess vegna er afar mikilvægt að ungmenni hafi greiðan aðgang að
heildstæðri og öflugri náms- og starfsráðgjöf í gegnum allan námsferilinn (Lent, 2005;
Sandler, 2000). Það er einnig æskilegt að náms- og starfsráðgjafar, ásamt kennurum,
reyni eins og kostur er að ýta undir og vekja athygli háskólanema á mikilvægi þess að
skipuleggja vel tíma sinn og temja sér öguð vinnubrögð í námi. Með því getur nem-
andinn auðveldað sér verulega vinnuna við námið og þá ekki síst við lokaritgerðar-
skrif (sjá t.d. Braxton o.fl., 2000; Eggens o.fl., 2008; McKenzie og Schweitzer, 2001).
Einnig má velta fyrir sér hvort skortur á skýrum markmiðum hafi haft letjandi áhrif á
vinnubrögð þessara nemenda og ýtt þannig undir hvernig fór.
Skýrt kom fram að viðmælendum fannst skorta leiðbeiningar og fræðslu um skrif
lokaritgerða í háskólanámi. Þeir töldu sig ekki fá nægilegan stuðning innan skólans og
upplifðu sig einangraða við ritgerðarskrifin. Einnig voru þeir óöruggir í samskiptum
sínum við leiðbeinendur við BA-ritgerðir og töldu að hlutverk leiðbeinanda mætti
vera betur skilgreint. Þeir áttu í erfiðleikum með að finna viðfangsefni til að fjalla um
í lokaritgerð og afmarka efnið. Samkvæmt Tinto (1997) er mikilvægt að beina sjónum
að því hvernig skólastofnunin getur ýtt undir aðlögun nemans að skólaumhverfinu
og stuðlað að tryggð hans við skólann. Skipulagt aðhald af hálfu skóla fyrir nemendur
sem vinna að lokaverkefnum getur dregið verulega úr líkum á brotthvarfi (sjá t.d.
Braxton o.fl., 2000; Eggens o.fl., 2008; Mannan, 2007; Sandler, 2000; Tinto, 1997). Fram
kemur í niðurstöðum þessarar rannsóknar og fyrri rannsókna (sjá t.d. í Heiður Hrund
Jónsdóttir og Friðrik H. Jónsson, 2008; Ozga og Sukhnandan, 1998) að nemendur í
brotthvarfshættu nýta sér lítið þá valfrjálsu stoðþjónustu sem er fyrir hendi innan
háskóla. Í ljósi þessa teljum við að markviss fræðsla og aðhald við lokaritgerðarskrif
þurfi að felast í einhvers konar skyldunámskeiðum innan deilda skólans. Slík nám-
skeið skapa tækifæri fyrir nemendur til að mynda tengsl við samnemendur sem eru
að vinna að sambærilegum verkefnum og geta skýrt betur hlutverk leiðbeinanda.
Ljóst er að brotthvarf úr háskólanámi er flókið ferli sem er tilkomið vegna samspils
margra ólíkra þátta og að neikvæðar afleiðingar síðbúins brotthvarfs eru töluverðar.
Mikilvægt er því að þróa með markvissum hætti þau úrræði sem í boði eru og kynna
mjög vel fyrir nemendum þá stoðþjónustu sem er til staðar í háskólaumhverfinu.
Þótt náms- og starfsval sé alltaf persónuleg ákvörðun einstaklingsins þarf að hlúa
vel að nemendum til að virkja þann kraft sem þarf til að skapa sér eigin starfsferil. Þó