Læknablaðið - 15.04.1996, Síða 47

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
301
fái upplýsingar frá lækni um ákveðna valkosti með-
ferðar, þar með talin fylgikvilla og áhættu. Þetta
felur í sér að sjúklingurinn er sameiginlega ábyrgur
lækninum á meðferðarvali þó svo að það á engan
hátt leysi lækninn undan þeirri skyldu að bera
ábyrgð á meðferðinni og afleiðingum hennar.
Fyrstu hugmyndir um skriflegt samþykki komu
fram í Fréttabréfi lækna 1988 og 1989 (Fréttabréf
lækna/Læknablaðið 1988; 6(8):12 og 1989; 7(5); 6).
Starfshópur á vegum landlæknis og siðaráðs land-
læknis hafa að undanförnu unnið að tillögu að eyðu-
blaði um formlegt, skriflegt samþykki sem kynnt
verður.
11. Miltistökur á Landspítalanum
1985-1994
Skúli Gunnlaugsson, Margrét Oddsdóttir, Jónas
Magnússon
Handlœkningadeild Landspítalans, lœknadeild
Háskóla íslands
Ábendingar og afleiðingar miltistöku í kjölfar
áverka eru vel þekktar. Ymsir miltissjúkdómar eru
læknaðir með miltistöku. Miltistaka getur ennfrem-
ur reynst nauðsynleg vegna aðstæðna og ef miltað
laskast í aðgerð. Markmið þessarar rannsóknar var
að kanna ábendingar miltistöku hjá þessum tveimur
hópum auk langtímaárangur hjá þeim fyrrnefnda.
Sjúkraskrár sjúklinga er gengust undir miltistöku
án undangenginnar áverkasögu voru skoðaðar. Auk
ábendinga fyrir aðgerð voru skráð klínísk einkenni,
myndgreiningarrannsóknir til að meta starfsemi og/
eða útlit miltans, meðferð fyrir aðgerð, fylgikvillar
aðgerða, blóðtap og langtímaárangur með tilliti til
upprunalegs sjúkdóms.
Á árunum 1985-1994 var milta fjarlægt hjá 93 ein-
staklingum. Sjúkraskýrslur fundust fyrir 89 sjúk-
linga. Af þeim höfðu 36 sjúkdóm tengdan milta
(hópur A) og 53 sjúkdóm utan milta (hópur B).
Mjög fjölbreyttar ábendingar lágu að baki miltistöku
hjá hópi A en algengastar voru blóðflögufæðar
purpuri (ITP) (28%) og mergvaxtarkvilli (myelop-
roliferative disease) (14%). Hjá hópi B voru algeng-
ustu aðgerðirnar magabrottnám (34%) og brisað-
gerð (19%). Algengustu klínísku ábendingar miltist-
öku hjá hópi A voru blóðflögufæð (39%) og stækkað
milta (19%). Hjá hópi B var oftast um að ræða
áverka á milta í aðgerðinni (50%). Fyrir aðgerð
fengu 13 sjúklinganna barkstera en níu fengu blóð-
gjafir, allir í hópi A. Að jafnaði varð 600 ml blóðtap
(miðtala, bil óverulegt-5500) í aðgerð hjá hópi A og
þurftu þeir 0-8 einingar (miðtala 0) af rauðkorna-
þykkni auk 0-21 einingu (miðtala 0) eftir aðgerð.
Hjá hópi B varð að jafnaði 1500 ml blóðtap (bil
350-13000) og þörfnuðust þeir 0-40 eininga (miðtala
4) í aðgerð auk 0-18 á eftir (miðtala 1). Langtíma-
árangur hjá hópi A hvað varðar upprunalegan sjúk-
dóms var góður hjá 23 (64%), sæmilegur hjá þremur
(8%), lélegur hjá fjórum (11%) og óviss hjá sex
(17%). Fylgikvillar hjá hópi A tengdir aðgerðinni
voru óverulegir.
Oft má ná ágætum árangri með miltisbrottnámi og
hjá sjúklingum með miltissjúkdóm, eru slíkar að-
gerðir yfirleitt hættulitlar. Langtímaárangur er þó
verulega háður grunnsjúkdómi Með betri aðgæslu
mætti í mörgum tilvikum koma í veg fyrir miltistöku
hjá sjúklingum án miltissjúkdóms.
12. Bráð botnlangabólga með rofí
vegna meinvarps frá
magakrabbameini. Sjúkratilfelli
Valur Þór Marteinsson
Handlœkningadeild Fjórðungssjúkrahússins á
Akureyri
Bráð botnlangabólga vegna meinvarpa í botn-
langa er mjög fátíð og hefur aðallega verið lýst sem
stökum tilfellum í tengslum við langt gengin krabba-
mein.
Lýst verður sjúkratilfelli þar sem fimmtugur karl-
maður lagðist inn með þriggja daga sögu urn vaxandi
kviðverki. Greindist sex vikum áður með óskurð-
tækt magakrabbamein og hafði fengið krabbameins-
lyfjameðferð í vikunni fyrir innlögn. Við skoðun
hafði sjúklingur merki um lífhimnubólgu og blóð-
gildi sýndu CRP 256 og hvít blóðkorn 3.100. Sjúk-
lingi var ráðlögð aðgerð í von um að skurðtæk skýr-
ing fyndist og þá hugsanlega botnlangabólga. Við
aðgerð kom í Ijós lífhimnubólga vegna rofs á botn-
langa sem var fjarlægður. Merki voru um dreifð
meinvörp í kviðarholi, þykkildi í botnlangahengi og
drep í botnlanga. Meinafræðirannsókn sýndi merki
um bráðabólgu í botnlanga auk ífarandi vaxtar kirt-
ilkrabbameins (sömu gerðar og magakrabbamein)
inn í hengi og vegglög botnlangans. Vöxtur mein-
varpsins inn í vegglög botnlangans var talinn valdur
að stíflu og botnlangabólgu í kjölfarið. Góður bati
varð eftir aðgerð, en sjúklingur lést af völdum
grunnsjúkdómsins rúmum sex mánuðum síðar.
Vandasamt er að taka afstöðu til meðferðar hjá
sjúklingum með langt gengin krabbamein og sér-
staklega ef þeir veikjast brátt og alvarlega af öðrum
sjúkdómum eða fá fylgikvilla tengda grunnmeini.
Skurðaðgerð er tvíbent lausrt, en þetta tilfelli sýnir
að ávinningurinn er mikill þegar vel gengur. Hafa
verður botnlangabólgu í huga sem mismunagrein-
ingu hjá slíkum sjúklingum er fá bráða kviðverki.
13. Ung kona með fjögur
góðkynja æxli í kalkkirtlum.
Tilfelli frá handlækningadeild FSA
Hrafnkell Þorsteinsson, Shree S. Datye, Valur Þór
Marteinsson, Bjarni Torfason
Handlœkningadeild Fjórðungssjúkrahússirts á
Akureyri
Ofstarfsemi í kalkkirtlum (primary hyperpara-