Læknablaðið - 15.04.1996, Síða 64

318
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
Umræða og fréttir
Lánasjóðsmálið
— að berjast við sjöhöfða þurs
Árið 1993 kærðu tveir ung-
læknar Lánasjóð íslenskra
námsmanna (LÍN) fyrir um-
boðsmanni Alþingis, vegna
þeirrar meðferðar sem lánsum-
sóknir þeirra höfðu fengið hjá
sjóðnum. Svar barst loks eftir
langa bið 12. febrúar síðastlið-
inn.
Saga málsins
Upphaf þessa máls er það að í
ágúst 1991 afturkallaði LÍN
lánshæfni framhaldsnáms
lækna. Engum reglum var
breytt, aðeins skilningi manna á
lögum. Sett var í september
sama ár vinnuregla sem kvað á
um að ef læknar í framhalds-
námi hefðu tekjur er næmu
framfærslu einstaklings á Islandi
væru þeir ekki lánshæfir. Var
þar ekkert tillit tekið til fjölda
einstaklinga á framfæri náms-
manns. Síðan fór LIN að rukka
menn um endurgreiðslur fyrri
námslána, rétt eins og þeir væru
ekki í námi.
Félag ungra lækna (FUL)
leitaði til umboðsmanns Al-
þingis. í áliti hans frá 23. októ-
ber 1992 segir í stuttu máli, að
læknar í framhaldsnámi megi
sækja um lán, rétt eins og aðrir
námsmenn og staða þeirra sé í
engu önnur en annarra náms-
manna. Nú skuli ekki lengur lit-
ið á tekjur þeirra (sem við höf-
um alltaf viljað kalla styrk (stip-
endum)) heldur skuli metið í
hverju tilfelli fyrir sig hvort um
nám eða starfsþjálfun sé að
ræða.
Með þennan úrskurð að leið-
arljósi tóku læknar í framhalds-
námi, sérstaklega í Bandaríkj-
unum þar sem kjör unglækna
með fjölskyldur voru slæm, ým-
ist að sækja um lán á ný, eða
frestun á endurgreiðslum náms-
lána. Bréf bárust frá LÍN þar
sem spurt var um námið, tíma í
fyrirlestrum, umönnun sjúk-
linga og svo framvegis. Þær
upplýsingar sem LÍN bað um
voru samviskusamlega veittar,
en allt kom fyrir ekki og um-
sókn um lán/frestun á endur-
greiðslum var hafnað. LIN taldi
að; 1) hjá læknum í framhalds-
námi væri um að ræða launað
starfsnám, 2) námið væri jafn-
gilt námi að loknu doktorsprófi
(sem ekki er lánað til) og 3) að
auki væri sambærilegt fram-
haldsnám lækna á íslandi ekki
lánshæft. Hafði ítarlegt bréf
læknadeildar HÍ dagsett 13. apr-
íl 1994, sem studdi málstað
lækna, engin áhrif á þessa
ákvörðun sjóðsins.
Við það sat og ákváðu þá
tveir læknar í framhaldsnámi í
lyflækningum í Madison,
Wisconsin, Bandaríkjunum,
þeir Björn Rúnar Lúðvíksson
og Jón Atli Árnason, í sam-
vinnu við FUL að leita til um-
boðsmanns Alþingis. Eiga þeir
miklar þakkir skildar fyrir að
leggja í þetta mál. Barst erindi
þeirra 23. október 1993. Var þar
kvartað yfir því að stjórn LIN
viðurkenndi ekki sérfræðinám
lækna sem lánshæft nám, sam-
kvæmt bókun í fundargerð 856.
fundar stjórnar LÍN. Málið hef-
ur verið í athugun síðan hjá um-
boðsmanni.
Álit umboðsmanns
Aljiingis:
I stuttu máli er álit hans þetta:
1. Framhaldsnám íslenskra
lækna, að loknu prófi frá lækna-
deild Háskóla íslands, telst ekki
nám að loknu doktorsprófi. Pví
er ekki hægt að synja læknum
um námslán á þeim forsendum.
Vinna íslenskra lækna hér
heima eftir embættispróf, telst
almennt ekki skipulegt fram-
haldsnám.
2. Ekki er um launað starfs-
nám að ræða (sem LÍN lánar
ekki til). Þótt um umsjón sjúk-
linga sé að ræða og að starfið sé
unnið á hefðbundum vinnu-
tíma, útilokar það ekki að um
nám geti verið að ræða, eðli
námsins getur krafist slíkrar til-
högunar. Leggja verður áherslu
á tilhögun fræðslu, eftirlit með
árangri og endanlega próf-
gráðu, við mat á því hvort um
lánshæft nám sé að ræða.
3. Ekki skiptir máli hvort
tekjur læknis í framhaldsnámi
eru laun eða styrkur. Það skiptir
heldur ekki máli varðandi láns-
hæfi hvort læknir hafi jafnvel
margfalda framfærslu náms-
manns. Styrkur eða samnings-
bundin laun eiga að koma til