Sagnir - 01.06.2009, Síða 16

Sagnir, 29. árgangur
Guðrún Lárusdóttir
flytja það á fleiri stöðum sá hún sig neydda til þess að
spila erindið í útvarpi og að lokum gefa það út á prenti.11
Katrín taldi fáfræði eyðileggja málefnalega umræðu um
takmarkanir barneigna og „að dyggð, sem grundvallast á
fáfræði einni saman, sé í raun réttri engin dyggð, heldur
vottur andlegs sljóleika."12
Katrín sagðist sjálf hafa óbeit á fóstureyðingum,
en taldi samt sem áður konuna rétthærri „en þetta
samansafn af frumum“.13 Hún vildi því fara lengra með
fóstureyðingamálið en frumvarpið gerði og gefa konum
aukið vald yfir ákvarðanatökunni.
Þegar öllu er á botnin hvolft, þá liggur það í augum uppi,
að takmörkun fæðinga hefur alltaf verið og verður alltaf
einkamál, sem hver og einn verður sjálfur að taka ákvörðun
um - einkamál, sem algerlega er háð vilja einstaklingsins.14
Katrín lagði þó meiri áherslu á getnaðarvarnir heldur en
fóstureyðingar, skynsamlegra væri að koma algjörlega í
veg fyrir fóstrið, heldur en að eyða því seinna meir.15
Katrín skrifaði að tími væri komin á að einstaklingar réðu
sjálfir hvort þeir vildu börn eða ekki, í stað þess að tilviljun
ein (eða (ó)heppni) réði. Katrín taldi staðhæfingar um
að fóstureyðingar væru nýjar af nálinni, eitthvað sem
fylgdi hinum nýju „spillingartímum" rangar. Tilraunir til
að draga úr barneignum væru jafn gamlar mannkyninu
- nú fyrst færi umræðan hinsvegar frammi fyrir
opnum tjöldum. Vísindin hefðu hafið aðstoð sína með
viðurkenndum læknisfræðilegum aðgerðum og umræðan
um fóstureyðingar væri því hafin og yrði ekki aftur þöguð
íhel.16
Þegar maður og kona, þegar elskendur, hvort sem þeir eru
giftir eða ekki, eiga mök saman, þá eru það ástríðurnar,
sem ráða. Það er víst ekki oft, að sú hugsun yfirgnæfi, að nú
sé verið að leggja drög til nýs einstaklings, eða að nú skuli
þjóðfélagið fá nýjan þegn.17
Katrín vildi meina að fæstir stunduðu kynlíf til þess
að geta barn, heldur vegna kynferðislegrar ánægju.
Konur myndu því njóta góðs af lögum um takmarkanir
barneigna, því þær hefðu hingað til ekki getað notið
kynlífs af ótta við afleiðingarnar. Lögum samkvæmt væru
þær þó neyddar að þjóna kynhvöt eiginmanna sinna. Því
höfðu þær ekki einu sinni yfirráð yfir eigin líkama.18
Sósíalistinn kemur fram í Katrínu þegar verið er að
ræða um mögulega fólksfækkun. „Þjóðfélag sem ekki
sér þegnum sínum fyrir viðunandi lífsskilyrðum, á
engar kröfur á hendur þeim.“ Þeir sem væru fylgjandi
auðvaldsskipulaginu væru helst á móti takmörkun
barneigna meðal verkafólks vegna þess að ef það fækkaði
í verkamannastéttinni, myndi það leiða til kauphækkana.
Til þess að fáir útvaldir geti lifað í allsnægtum þurfi
hundruðir að lifa í neyð.
Aftur á móti virðist full ástæða til að benda almenningi
á hitt, að það er ábyrgðarhluti að setja börn í heiminn, -
ábyrgð, sem enginn ætti að taka á sig, nema því aðeins, að
skilyrði séu fyrirhendi, að barnið geti orðið hamingjusamt,
að það þurfi ekki að líða skort, að séð verði fyrir öllum
þörfum þess, andlegum oglíkamlegum.19
Þarna kemur einnig barnalæknirinn fram í Katrínu. Það
er ekki sjálfsagt að allir geti og vilji annast börn og því
verði að vera sá möguleiki að það fólk eignist ekki börn.
Konur eigi ekki að fæða börn í þennan heim nema þær
séu þess fullvissar að þær geti séð fyrir þeim á allan hátt.
Heldur væri ekki sjálfsagt að fólk eignaðist mörg börn,
það væri auðveldara og hentugra fyrir hjón að eignast
fá börn - þá væri auðveldara að tryggja gæfu þeirra sem
fæðast.20
Guðrún Lárusdóttir
Guðrún Lárusdóttir var fædd 1880 í Fljótsdal. Faðir
Guðrúnar var prestur og var Guðrún alla sína ævi mjög
trúuð. Guðrún naut heimakennslu hjá foreldrum sínum.
Hún sat í bæjarstjórn Reykjavíkur frá 1912 til 1918. Hún
var fátækrafulltrúi borgarinnar frá 1912 til 1922 og svo
aftur 1930 til dauðadags. Sem fátækrafulltrúi „kynntist
Guðrún erfiðustu kjörum manna bæði í andlegu og
14