Sagnir - 01.06.2009, Side 19

Sagnir, 29. árgangur
kallað sig félag og að flestar konur væru ósammála innan
K.R.F.Í. og hún teldi persónulega að fleiri konur væru
með henni en á móti þar. Hún teldi sig fulltrúa kvenna
í öllum þeim málum sem lyti að málefnum kvenna.43
Hérna viðurkenndi Guðrún þann sundrung sem ríkti
í kvenréttindabaráttu íslenskra kvenna og bersýnilega
stóðu Guðrún og Katrín í sitthvorum hópnum.
í dag væri hægt að skilgreina Guðrúnu og Katrínu sem
velferðarfemínista. Þeirra helstu baráttumál voru málefni
kvenna og barna, heilbrigðismál og málefni þeirra er
verst stóðu. Voru þær samt sem áður með mjög ólíkar
hugmyndir um stöðu kvenna í samfélaginu, þrátt fyrir
að hægt sé að flokka þær undir sömu skilgreininguna á
femínistum.44
Líkt og kaflarnir tveir um konurnar sýna, þá komu þær
úr mjög ólíku umhverfi, þrátt fyrir að starfa á svipuðum
vettvangi. Sem fátækrafulltrúi og barnalæknir í Reykjavík
hlutu þær að hafa verið oft í svipuðum aðstæðum í sínum
störfum og orðið vitni að þeirri eymd er fylgdi fátækt og
skort. En líkt og í dagþá hafa börn ætíð miklar breytingar
á fjárhag kvenna. En það hefur ekki verið nóg. Katrín
kom úr róttæku umhverfi, aðhylltist sósíalisma og var
háskólamenntuð. Guðrún var tákn íhaldsins, trúuð og
dyggur stuðningsmaður húsmæðrastefnunnar.
Þrátt fyrir sagða óbeit á fóstureyðingum vildi Katrín samt
að kvenmenn réðu því hvort þær væri tilbúnar að takast
á við þá ábyrgð sem barni fylgdi. Hennar sjónarhorn var
það að einstaklingar ættu frekar að einbeita sér að fáum
börnum og veita þeim það sem þau þörfnuðust í staðinn
fyrir að eignast það mörg börn að þau sæju þeim ekla
farboða, slíkt hefði ætíð ógæfu í fylgd með sér.
Þegar líða tekur á umræður frumvarpsins á Alþingi
segist Guðrún vera með frumvarpinu að stórum hluta,
þó ræður hennar beri ekki þess vitni. Hún geti þó aldrei
samþykkt fóstureyðingar vegna félagslegra aðstæðna.
Greinargerð frumvarpsins gaf til kynna að ætíð þyrftu
heilbrigðisástæður að vera fyrir hendi. Hinsvegar væri
vitað að heilbrigðisástæður kæmu mismunandi niður
á kvenfólki eftir því hvernig félagslegar ástæður þeirra
væru. Því neitaði Guðrún og taldi að að slík löggjöf
gæti verið misnotuð. Guðrún vildi aðrar úrlausnir fyrir
barnmargar, fátækar fjölskyldur, t.d. frekari aðstoð frá ríki
og sveitarfélögum. Hvort sem hún taldi það mögulegt
sem fátækrafulltrúi er ekki vitað, en þó hlýtur féð sem
henni var úthlutað í það starfverið af skornum skammti.
Ein var heittrúuð og íhöldssöm, trúði á móðurhlutverkið
sem æðsta starf allra starfa og að staður kvenna væri á
heimilinu. Hin var ógiftur sósíalisti sem ferðaðist um
heiminn og menntaði sig. Hún var því hluti af opinbera
sviðinu, sem Guðrún barðist við að halda konum frá.
Hugmyndir þeirra um rétt kvenna voru því ólíkar,
Guðrún taldi að fóstrið ætti ávallt að vera í fyrsta sæti,
nema ef augljóst væri að konan myndi ekki lifa fæðinguna
af, en Katrín taldi að konan ætti frekar að njóta vafans.
Guðrún og Katrín töldu sig báðar vera að berjast fyrir
betra lífi kvenna þó þær gerðu það á mismunandi hátt.
Þrátt fyrir að vinna á svipuðum vettvangi, þá voru
konurnar mjög ólíkar, bakgrunnur þeirra, menntun
og stjórnmálaskoðanir voru á sitthvorum endanum á
línunni. En þrátt fyrir það var tilgangur þeirra alltaf var
sá sami, að vernda íslenska kvenmenn.
Tilvísanir:
1) Sjá t.d. BA - ritgerðir Svandísar Nínu Jónsdótturm,
„Femínistar og opinber stefnumótun”, Unnar Karlsdóttur,
„Fóstureyðingalöggjöfogkvenréttindabarátta. Reykjavík 1992
og Elfu Hlínar Pétursdóttur, „Fóstureyðingar í íslenskri löggjöf;
valdabarátta um kyngervi og hlutverk kvenna”.
2) Alþingistíðindi 1934 A. Reykjavík 1935, bls. 123.
3) Elfa Hlín Pétursdóttir, „Fóstureyðingar í íslenskri löggjöf.
Valdabarátta um kyngervi og hlutverk kvenna“. Sagnir, tímarit um
sögulegefni, 23. árg. (2003), bls. 13
4) Samaheimild, bls. 128 - 132.
5) Samaheimild, bls. 124.
6) Alþingistíðindi 1934 A, bls.132 - 135.
7) Ihe new politics of abortion. Ritstjórar: Joni Lovenduski og
Joyce Outshoorn. Bretland 1986, bls. 1-6.
8) Svandís NínaJónsdóttir, Feminstar og opinber stefnumótun;
Fóstureyðingarmálið 1934-1975. BA-ritgerð i stjórnmálafræði,
Reykjavík 1998, bls. 26-27.
9) Katrín Thoroddsen, Frjálsar ástir. Erindi um takmarkanir
barneigna. Reykjavík 1931, bls. 34.
10) Katrín Thoroddsen, Frjálsar ástir. Erindi um takmarkanir
bameigna. Reykjavík 1931, bls. 34.
11) Kristín Ástgeirsdóttir, „Katrín Thoroddsen“. Andvari, 132. árg.
(2007), bls. 10-26.
12) Kristín Ástgeirsdóttir, „Katrín Thoroddsen", bls. 42-61.
13) Arnþór Gunnarsson, „Kona í karlaveröld. Þáttur Katrínar
Thoroddsen í jafnréttisbaráttu íslenskra kvenna 1920-1960“.
Sagnir, tímarit um sögulegefni, 11. árg. (1990), bls. 36.
14) Katrín Thoroddsen, Frjálsar ástir, bls. 17.
15) Arnþór Gunnarsson, „Kona í karlaveröld", bls. 36.
16) Katrín Thoroddsen, Frjálsar ástir, bls. 6.
17) Arnþór Gunnarsson, „Kona í karlaveröld", bls. 36.
17