Sagnir - 01.06.2009, Síða 31

Sagnir - 01.06.2009, Síða 31
Sagnir, 29. árgangur fagna í nútímasamfélagi. Allir íslendingar eru jafnir fyrir lögum,27 allir hafa kost á þeirri menntun sem þeir kjósa og mega sækja um þau störf sem þeir vilja. Valfrelsið er mikilvægt og fæstir vildu líklega vera án þess. Catherine Hakim er félagsfræðingur við London School of Economics en hún hefur meðal annars rannsakað og skrifað mikið á sviði mismunandi atvinnuvals karla og kvenna. Rannsóknir hennar gæta að vissu leyti sérstöðu þar sem hún er ein fárra sem leitast hafa við að renna fræðilegum stoðum undir frjálslyndan femínisma. Hún hefur sett fram kenningu sem hún kallar „preference theory”. Hakim segir kenningu þessa vera byggða á vandlega greindum niðurstöðum rannsókna á lífstílsvali kvenna í nútímasamfélögum á áratugunum eftir að getnaðarvarnabylting sjöunda áratugarins og jafnréttisbarátta þess áttunda færðu konum raunverulega möguleika á að haga lífi sínu á þann veg sem þær kusu.“s Ein af meginniðurstöðum hennar er að launamunur karla og kvenna sé ekki sprottinn af karlaveldi eða því að vinna kvenna sé lægra metin en vinna karla heldur því að konur velji oftar störf sem eru hlutastörf, feli í sér minni ábyrgð og séu þess vegna lægra launuð en störf sem fleiri karlar velji.29 Rannsóknarniðurstöður hennar sýna að lífsval kvenna skiptist í þrjá flokka. Þannig velji um 10-30% kvenna heimavinnandi lífsstíl, þar sem frami á vinnumarkaðnum víki fyrir áherslu á fjölskylduna. Stærsti hlutinn, eða 40-80%, velji blandaðan lífsstíl, blandi saman fjölskyldulífi og atvinnuframa og fái þannig ,,..hið besta beggja heima...“ eins og Hakim orðar það.30 Þriðji hópurinn, önnur 10-30%, séu svo konur sem kjósi atvinnuframa umfram ijölskyldulíf, einbeiti sér að vinnunni og eignist margar elcki börn.31 Það að karlar velji oftar en konur að einbeita sér að framanum skýri hvers vegna færri konur skili sér í hærri stöður en karlar og hvers vegna konur hafi oft lægri laun en karlar. Hakim spáir því með kenningu sinni að karlar muni halda áfram að ná í meirihluta lengst á vinnumarkaði, í stjórnmálum og í öllum „gráðugum“ atvinnugreinum þar sem samkeppni og fórnir skipti máli. Staðreyndin sé sú að miklu færri konur en karlar velji að fórna fjölskyldulífi fyrir atvinnuframa.32 Hakim segir að þarna skipti vinnutími miklu. Þannig feli hæstu stöðurnar oftast í sér óreglulegan og oft mjög langan vinnutíma, jafnvel einnig töluverð ferðalög. Það gefi því auga leið að sá sem þarf að sækja barn á leikskólann á hverjum degi klukkan fimm myndi illa ráða við starf þar sem vinnutíminn er ekki niðurnegldur. Ástæðan fyrir því að „kvennastörf “ eru oft verr launuð sé því vegna þess að þær leggi elcki eins mikið á sig og karlarnir og að þeir næli frekar í hærri stöður vegnaþess að þeir reyni það miklu meira.33 Hér má benda á að rannsóknir hafa sýnt að kynjaskipting starfa sé einn áhrifamesti einstaki þátturinn í launamun kynjanna vegna þess að „kvennastörf“ eru oftast lægra metin en „karlastörfl134 Kenning Hakim hefur meðal annars verið gagnrýnd fyrir að byggja á eðlishyggju.35 Hún hafnar því og segir að þvert á móti sýni kenningin fram á að kyn skipti sífellt minna máli og lífstílsval einstaklinga komi í staðinn.36 Þarna má finna ákveðnar mótsagnir í máli Hakim. Hún segir að kyn skipti ekki máli á sama tíma og hún flokkar val kvenna annars vegar og karla hins vegar, eftir kyni, auk þess sem hún spáir áframhaldandi yfirburðum karlanna, vegna þess að karlar velji öðruvísi en konur. Kenning Hakim rímar afar vel við eftirfarandi athugasemd Samúels T. Péturssonar penna vefritsins Deiglunnar þar sem hann gagnrýnir femínista fyrir að setja spurningamerki við verðmætamat á hefðbundnum „karla- og kvennastörfum" og segir að ...Feministar...[megi]...ekki útiloka þann möguleika að það sé einfaldlega munur á konum og körlum. Að þessi munur valdi því að konur velji frekar önnur störf en karlar. Störf sem í eðli sínu er[u] misverðmæt oggefa ólíkar tekjur. Að konur kjósi...frekar störf sem krefjast nálægðar við fólk en karlar velji störf sem krefjast nálægðar við hluti. Og að karlar þrái völd og leiðtogahlutverk í auknu magni borið saman við konur, alveg óháð skilaboðum umhverfisins og samfélagsins.37 Valið skiptir hér öllu, það er einkamál hvers og eins hvort hann velur vel eða illa launað starf. Allt snýst um valkostina en sjónum er ekki beint að því hvernig þeir geti endurspeglað valdatengsl, hvort valdaójafnvægi skapist til dæmis inni á heimilum þar sem aðeins annar aðilinn heldur því uppi fjárhagslega. Samúel slær þarna á sama eðlishyggjustrenginn sem Hakim afneitar. Það hlýtur þó að teljast hæpið að skoðanir sem þessar lýsi engri eðlishyggju. Kenningin rímar einnig vel við stefnu Sjálfstæðisflokksins sem fjallað var um hér að framan og Ieggur áherslu á val einstaklinga og hæfni óháð kyni. Snjólfur Ólafsson, prófessor við Viðskiptafræðideild Háskóla Islands, hefur að nokkru tekið í sama streng og Hakim. I tveimur greinum sem hann skrifaði í Morgunblaðið 2005 leggur hann áherslu á að kynin séu ólík og að þau velji ólíkar leiðir í lífinu. Hver sé sinnar gæfu smiður og raunveruleikinn sé sá að karlar velji frekar að takast á við störf sem gefa möguleika á háum launum en konur velji oftar frekar að forgangsraða þannig að fjölskyldan gangi fyrir vinnunni. Helstu skýringu 29
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.