Sagnir - 01.06.2009, Page 40

Sagnir, 29. árgangur
af konum í trúarritum. Á fyrri hluta aldarinnar lá blátt
bann við hvers konar gagnrýni á Guðs orð. En samfara
aukinni menntun kvenna á síðustu áratugum aldarinnar
tóku bönd trúarinnar að rýmkast og rúm varð til fyrir
sjálfstæðari hugsun. Þann 30. desember 1887 hélt Bríet
Bjarnhéðinsdóttir fyrst kvenna opinberan fyrirlestur
hér á landi. Markmið Bríetar var að komast að rótum
misréttis kynjanna í gegnum tíðina og byrjar tölu sína á
heilagri ritningu. Hún gagnrýnir Biblíuna harðlega fyrir
að viðhalda kúgun og undirokun kvenna.45 Þó að Biblían
beri með sér góðan boðskap telur Bríet að kristin trúarrit
hafi verið karlmönnum öflugt tæki til að binda undirgefni
kvenna í lög og trúarleg fyrirmæli. Jafnframt heldur hún
því fram að staða kvenna á Norðurlöndunum hafi versnað
eftir að kristni komst á. I málflutningi sínum bendir Bríet
réttilega á að Biblían sjálf er ekki slæm, heldur misnotkun
karlmanna á þeim boðskap sem þar er að finna.46 Kristin
trú og trúarrit voru tvíeggjað sverð í höndum kvenna,
annars vegar veitti trúin þeim huggun og styrk, en hins
vegar stuðlaði hún að viðvarandi kúgun þeirra.
Tilvísanir:
1) Sigurður Gylfi Magnússon, „Siðferðilegar fyrirmyndir á 19. öld“,
bls. 62-63.
2) Þórunn Valdimarsdóttir, „Old frelsis, lýðvalds ogjafnaðar“, bls.
101.
3) Inga Huld Hákonardóttir. „Menningarheimur og trúarsýn
bændakvenna á 19. öld“, Islenska Söguþingið 1997, 28-31 maí.
Ráðstefnurit I. Ritstjóri Helgi Þorláksson (Reykjavík 1998), bls.
343-353. Bls. 346-347.
4) Þórunn Valdimarsdóttir, „Old frelsis, lýðvalds og jafnaðar“, bls.
108-109.
5) Þórunn Valdimarsdóttir, „Old frelsis, lýðvalds ogjafnaðar“, bls.
110-111.
6) Gunnar Kristjánsson og Mörður Arnason. „Inngangur.
Vídalínspostilla oghöfundar hennar“, Jón Þorkelsson Vídalín.
Vídalínspostilla. Húspostilla eðtir einfaldarpredikaniryfir öll hátíða-
og sunnudagaguÖspjöll árið um kring. Gunnar Kristjánsson og
Mörður Arnason sáu um útgáfuna (Reykjavík 1995). Bls. xivi.
7) Ragnhildur Richter. Lafað í röndina á mannfélaginu. Um
sjálfsævisögur kvenna (Reykjavík 1997). Bls. 85.
8) Gunnar Kristjánsson. „Viðhorf Vídalínspostillu til kvenna", bls
196.
9) Jón Þorkelsson Vídalín. Vídalínspostilla. Húspostilla eður
einfaldar predikanir yfir öll hátíða- og sunnudagaguðspjöll árið um
kring. Gunnar Kristjánsson og Mörður Árnason sáu um útgáfuna
(Reykjavík 1995). Bls. XV.
10) Gunnar Kristjánsson. „Viðhorf Vídalínspostillu til kvenna“,
Konur ogKristmenn. Þœttir úr Kristnisögu Islands. Ritstjóri Inga
Hulda Hákonardóttir (Reykjavík 1996), bls. 191-215. Bls. 201.
11) Jón Þorkelsson Vidalín. Vídalínspostilla, bls. 170.
12) Inga Huld Hákonardóttir, „Menningarheimur og trúarsýn
bændakvenna á 19. öld“, bls. 347.
13) Sigurður Gylfi Magnússon. „Siðferðilegar fyrirmyndir á 19.
öld“. Ný Saga. 7 (1995), bls. 57-77. bls. 64.
14) Gunnar Kristjánsson og Mörður Árnason. „Inngangur.
Vídalínspostilla og höfundar hennar“, bls. lxxxii.
15) Gunnar Kristjánsson ogMörður Árnason. „Inngangur.
Vídalínspostilla og höfundar hennar“, bls. lxxi.
16) Þórunn Valdimarsdóttir, „Old frelsis, lýðvalds og jafnaðar", bls.
26.
17) Pétur Pétursson. Hugvekjur til kvöldlestra. Frá veturnóttum til
langafóstu (Bessastaðir 1901)., bls. 89-91.
18) Pétur Pétursson, Hugvekjur tilkvöldlestra, bls. 91.
19) Gunnar Kristjánsson, „Húspostilla Péturs Péturssonar“, Þórunn
Valdimarsdóttir, Kristni á Islandi IV. Til móts við nútímann.
Ritstjóri Hjalti Hugason (Reykjavík 2000) bls. 37-40. Bls. 39.
20) Gunnar Kristjánsson, „Húspostilla Péturs Péturssonar', bls. 39.
21) Erla Hulda Halldórsdóttir. „Að vera sjálfsstæð. Imyndir,
veruleiki og frelsishugmyndir kvenna á 19. öld“, Saga 35 (1997), bls.
57-94. Bls. 62.
22) Erla Hulda Halldórsdóttir. „Konan: „góð guðsgjöf til síns
brúks““, Sagnir. Tímarit um sögulegefni 10 (1989), bls. 71-75. Bls.
72.
23) Erla Hulda Halldórsdóttir. „„Illt er að vera fæddur kona“
Um sjálfsmynd kvenna í sveitasamfélagi 19. aldar“, Islenskar
kvennarannsóknir. Erindifluttá ráðstefnu um íslenskar
kvennarannsóknir sem haldin var á vegum Rannsóknarstofiu í
kvennajheðum við Háskóla Islands, Odda, dagana 20.-22. októher
1995. Ritstjórar Helga Kress og Rannveig Traustadóttir (Reykjavík
1995), bls. 33-40. Bls. 38.
24) Inga Huld Hákonardóttir. „Fyrirmæli um kristilega hegðun-
vangaveltur um gott og illt“, Annað íslenska söguþingið, 30. maí-1.
júní 2002, Ráðstefnurit I. Ritstjóri Erla Hulda Halldórsdóttir
(Reykjavík 2002), bls. 374-385. Bls. 376.
25) Erla Hulda Halldórsdóttir, „Illt er að vera fæddur kona“, bls. 35.
26) Erla Hulda Halldórsdóttir, „Illt er að vera fæddur kona“, bls. 34.
27) Inga Huld Hákonardóttir, „Menningarheimur og trúarsýn
bændakvenna á 19. öld!‘, bls. 346.
28) Heiða Björk Sturludóttir. „Guð fyrirgefi mér hláturinn.
Sjálfsmynd íslenskra kvenna á 19. öld“, Sagnir 14 (1993), bls. 117-
124. Bls. 121.
29) Erla Hulda Halldórsdóttir, „Konan: „góð guðsgjöf til síns
brúks““, bls. 35.
30) Ragnhildur Richter, Lafiað í röndina á mannfélaginu, bls. 23-24.
31) Erla Hulda Halldórsdóttir, „Að vera sjálfsstæð“, bls. 64.
32) Sigurður Gylfi Magnússon. „Kynjasögur á 19. og 20. öld?
Hlutverkaskipan í íslensku samfélagi“, Saga 35 (1997), bls 137-
177. Bls. 144.
38