Sagnir - 01.06.2009, Side 46

Sagnir, 29. árgangur
hjá Seifi og Appolló dauðum.
Þar bygði fyr Júppiter blómlegust lönd,
unz beygði hann ellinnar þúngi
og svipuna guðinum gamla úr hönd
tók Gyðingakóngurinn úngi.30
Þorsteinn skrifaði einnig fleiri kvæði þar sem ráðist er að
kristindóminum eins og til dæmis „Orbirgð og auður“
ásamt fleirum.
Þorsteinn skrifaði nokkrar greinar um trúmál í Bjarka og
voruþærmjöggagnrýnar ámælikvarðaþess tíma. I Bjarka
fordæmir hann græðgi kirkjunnar manna og þetta segir
hann til dæmis um athæfi íslensku kirkjunnar á þrettándu
ogfjórtándu öld: „Það er ekki nóg að aumíngjafólkið reiti
sig inn að skyrtunni til að gefa fyrir sálum sínum, heldur
er stór hluti af fasteignum landsins tekinn með ofbeldi
úr höndum rjettra handhafa og feinginn kirkjunni."31
Þorsteinn talar um kirkjuríkið sem tók við afRómarveldi
og sparar ekki stóru orðin þegar hann lýsir stefnu
stjórnenda þess. „Kirkjuríkið fæddist, lifði og dó og bar
báðar höndur blóðugar til axla fram í andlátið. Riddarar,
aðall og konúngar sem kristninni stýrðu höfðu að ýmsu
ólíkar stefnur en í einu áttu þeir sammerkt: Þeir elskuðu
allir ójöfnuð og hatur, styrjöld og blóð!‘32 Þorsteinn var
mikill uppreisnarmaður og sökum sósíalískra hugmynda
sinna gat hann ekki sætt sig við þessa guðshugmynd
kristninnar sem krafðist óskilyrðisbundinnar hlýðni og
undirgefni.
Óttann sem bjó í fólki og hjátrúin á djöfla og illar verur
taldi Þorsteinn mega rekja til kristninnar. Hann orti
um þennan ótta í kvæðinu „A spítalanum". I kvæðinu
er fylgst með dauðastríði trúaðs manns. Hann er svo
óttasleginn við mögulega vist í helvíti að hann deyr í
angist oghræðslu. Lokaerindi kvæðisins hljóðar svo:
O, kirkjunnar hornsteinn, þú Helvítis bál,
þú hræðslunnar uppsprettan djúpa,
hve hæglega beygirðu bugaða sál
til botns hverja andstygð að súpa.
Hve máttugur trúboði' er meinsemd og hel,
ó, mannlega hörmúng, hve fer þjer það vel,
að kúgarans fótum að krjúpa.33
Vinur Krists en trúboði trúleysis?
Þrátt fyrir trúleysi var Þorsteini vel við hugmyndir Jesú
Krists. Þá á hann við manninn Krist en ekki guðinn sem
kristnir menn tilbáðu. Hugmyndir Krists um frið og
kærleik voru honum að skapi. Það sem honum fannst
miður var að boðskapur Krists var búinn að fá „töluvert
margar „skýringar og viðauka“ sem hljóta að hafa verið
trúveikum mönnum nokkuð strembnir."34 Þorsteinn
sætti sig ekki við allt það sem kristin kirkja boðaði og
átti ekkert skylt við boðskap Jesú Krists. Hann er hrifinn
af friðarríkinu sem Jesú boðaði og ýjar að því í grein
sem nefnist „Friður“ að þessu ríki hafi mögulega verið
ætlaður staður á jörðinni en ekki á himnum eins og
túlkað er í kristindómnum.35 Hann tengir hugmyndir
jafnaðarmanna um bræðralag og jöfnuð við friðarríki
Jesú og sýnir fram á svipleikann með þessum tveimur
hugmyndum.
Var Þorsteinn þá einhvers konar „trúboði“ trúleysis?
Stefndi hann markvisst að því að bola kirkjunni og
trúarbrögðum úr landi og „frelsa" almenning undan
trúnni ? Af sumum þessum skrifum mætti álykta að svo
hafi verið. Hann segir meðal annars í síðastnefndri grein:
„Nú er það rjett, að jeg vil hafa afarmikið af kristindómi
ykkar út úr landinu, en af því það er það sama sem jeg
vil hafa út úr heiminum.“36 Vissulega vildi Þorstein losna
við trúarbrögðin en skrif hans og aðgerðir sýna fram á að
það var ekki lífstakmark hans. Þorsteinn mildaðist mikið
í afstöðu sinni til presta eftir að hann kom til Islands.
Ef hann hefði viljað berjast af fullum krafti gegn trúnni
hefði hann væntanlega setið lengur í ritstjórastólnum.
Hann hafði hins vegar ekki ánægju af blaðaskrifunum,
metnaður hans lá til Ijóðlistarinnar. Hann hlýtur einnig
að hafa vitað að fráleitt væri að reyna að snúa einhverjum
verulegum hluta landsmanna gegn trúnni. Þegar
prestarnir saka vantrúna urn að reyna að afkristna landið,
þá svarar Þorsteinn:
Mjer vitanlega eru það ekki einu sinni 10 menn sem
opinberlega hafa gert sjer far um að hnekkja eða breyta
þessum svo kallaða kristindómi í landinu eða svegja að
verkalýð kirkjunnar, og þessir fáu sem hafa gert þetta
hafa varla beitt nema annari hendinni og það slælega.
Þetta er allur herinn, sem á að ryðja kristindómi ykkar
burt af landinu, sem hefur verið að grafa um sig þar í
næði í 898 ár, sem búinn er gagnsýra alt þjóðfjelagið og
allan hugsunarhátt svo niður í botn, að jafnvel þeir, sem
sjá hve gjörskemdur hann er vilja þó hafa hann af vana.
Hann styðst auk þess við ríkustu stofnun í landinu,
þjóðkirkjuna, stórauðuga eftir okkar högum, og hefur
yfir hálfi: annað hundrað leiguliðs á verði sem unnið hefur
eið að Augsborgarjátníngunni, auk allra þeirra kennara,
foreldra og fræðara, sem vaka yfir því að æskulýðurinn
sleppi ekki hjá hinum hreina, ómeingaða kristindómi.37
Þorsteinn gerði sér vel grein fyrir því ofurefli sem kirkjan
var og þó hann hafi skrifað og ort gegn þeim, var það
einungis til að koma sinni skoðun á framfæri. Hann gerði
44