Sagnir - 01.06.2009, Qupperneq 71

Sagnir - 01.06.2009, Qupperneq 71
Sagnir, 29. árgangur og pólitískri hugmyndafræði breytt í pólitískt vald. Þetta leiðir oft til einræðu (e. monologué) í pólitískri umræðu og söguskoðun.41 Markviss sköpun sögu Andstæðar söguskoðanir um tilurð þjóðarsáttarinnar skiptast augljóslega eftir pólitískum línum. Hægrimenn halda á lofti þeirri söguskoðun að hlutur ríkisstjórnarinnar í þjóðarsáttinni hafi verið hverfandi.42 Að sama skapi vilja vinstrimenn hlut sinna manna sem mestan,43 en söguskoðun hægrimannavarð ofan á oger í dagríkjandi.44 Það sem skekkir þessa annars skýru mynd, er að ASI virðist samþykkja söguskoðun hægrimanna vegna ásættanlegs skerfs sambandsins í sögunni.-15 Leiða má líkur að því að markviss endursköpun sögunnar hafi átt sér stað í þeim tilgangi að miðla pólitískum hagsmunum. Hægrimenn hafa meðal annars rökstutt mál sitt með tilvísunum í verk Guðmundar Magnússonar, Frd kreppu til þjóðarsáttar. Samtök atvinnulífsins gefa út rit Guðmundar og má í því Ijósi ganga út frá að um sé ræða sköpun sögu sem hefur það að leiðarljósi að sveigja söguna að ákveðnum markmiðum. Guðmundur dregur augljóslega taum hægrimanna í stjórnmálum og markmiðið virðist vera að fella söguna að hagsmunum atvinnurekenda og Sjálfstæðisflokks með því að útiloka alveg ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar frá því efnahagsafreki sem þjóðarsáttin 1990 telst óneitanlega vera.H<1 Guðmundur Magnússon minnist ekki á lausn Þrastar Ólafssonar frá 1985 í rannsókn sinni.47 Á þessum tíma var Þröstur framkvæmdastjóri Dagsbrúnar og orðinn dauðleiður á Hrunadansi víxlhækkana kaupgjalds og verðlags. Hann velti því fyrir sér hvernig haga mætti kröfugerð fyrir kjarasamningana 1986. Þröstur ræddi hugmyndir sínar við Guðmund J. og Karl Steinar Guðnason, þáverandi formann Verkalýðs- og sjómannafélags Keflavíkur. í kjölfarið var ákveðið,48 „auðvitað í fullu samráði við Guðmund J.“49 að Þröstur kynnti hugmyndir sínar á félagsfundi Dagsbrúnar þann 3. nóvember 1985. Þröstur taldi að kjarasamningarþyrftu að vera víðtækari og ábyrgð rfkisvaldsins meiri, semja þyrfti um lífskjör í staðinn fyrir að semja um laun. Slíka samninga mætti tengja einhverju ákveðnu hækkunarferli, svo sem fyrirfram ákveðnum kauphækkunum. Auk þess mætti semja um óbreytt verð á opinberri þjónustu, búvöru, hitaveitu, rafmagni, pósti og síma og útvarpi. Þannig yrði búinn til kaupmáttarferill. Það þyrfti að endurskoða peningamarkaðinn og lánakerfið um leið og öll tengsl við vísitölu væru bönnuð, þar á meðal lánskjaravísitölu.50 Hugmyndir Þrastar byggðu á mikilli ríkisíhlutun (e. corporatism) og vöktu talsverða athygli, enda um kúvendingu að ræða.51 Þarna var á ferðinni hugmynd sem virðist vera fyrirmynd þjóðarsáttarinnar 1990. I kjölfarið var hugmyndin rædd innan ASÍ, en Ásmundur Stefánsson, forseti sambandsins sló hana út af borðinu.52 Ásmundur lýsti því yfir að hann væri andvígur þeirri hugmynd Þrastar að kauptryggingarákvæði væri óþarft og að slíkt kerfi hefði gengið sér til húðar. Jafnframt var Ásmundur algjörlega andvígur því að afnema verðtryggingu í heild.53 Guðmundur Magnússon kemur heldur ekki auga á að efnahagsaðgerðir ríkisstjórnarinnar voru forsenda fyrir þjóðarsáttarsamningunum.54 Þetta á ekki geta dulist sagnfræðingi miðað við fyrirliggjandi heimildir, til dæmis staðfesti Seðlabankinn í Arsskýrslu 1990 að efnahagslegur ávinningur þjóðarsáttar hefði byggt á víðtækum skilyrðum efnahagsmála.55 Allir viðmælendur mínir eru sammála um að ríkisstjórnin hafi verið mjög áhugasöm í öllu þessu ferli og að þjóðarsáttin hefði aldrei getað orðið að veruleika án ytri skilyrða sem hún kom á í efnahagsmálum.56 Allir eru sammála um að Einar Oddur Kristjánsson hafi verið duglegur að tala fyrir þjóðarsáttinni, en hinsvegar er það útbreiddur misskilningur að Einar Oddur hafi fengið viðurnefnið „bjargvætturinn" fyrir þátt sinn í þjóðarsáttinni.57 Hið rétta er að Einar Oddur fékk viðurnefnið þegar forstjóranefndin svonefnda sem hann fór fyrir, skilaði ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar efnahagstillögum um niðurfærsluleið sem leiddu til falls stjórnarinnar haustið 1988,58 „og var svona frekar háðsyrði á Þorstein heldur en á Einar Odd.“59 Ekki verður sagt að þær hugmyndir sem leiddu til þjóðarsáttarhafi verið fullmótaðarhaustið 1989. Tveimur mánuðum fyrir samninga var engin ákveðin stefna varðandi næstu kjarasamninga af hálfu VSÍ, Þórarinn V. Þórarinsson, framkvæmdastjóri VSÍ orðaði þetta svo „að eftir næstu áramót myndu verkalýðsfélögin fá sínar kauphækkanir og fyrirtækin sínar gengisfellingar."60 Hugmyndir Einars Odds voru á sama tíma óljósar og fjarri þjóðarsátt, en þá beitti hann gömlum meðulum og hét gengislækkun á móti hverri kauphækkun.61 Sömu sögu er að segja af ASI, sambandsstjórnarfundur var haldinn dagana 27.-28. nóvember 1988. Þar taldi Ásmundur Stefánsson að verðtrygging væri frumforsenda þess að hægt yrði að semja til langs tíma,62 sem var á skjön við það sem um samdist í þjóðarsáttarsamningunum.63 Hvorki Ásmundur né Einar Oddur áttu því hugmyndina að þjóðarsáttinni, hins vegar virðast Einar Oddur og VSÍ hafa áttað sig á því að slíkur samningur yrði hagstæður 69
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.