Helgafell - 01.04.1954, Síða 11

HANDRITAMÁLIÐ
9
íslendinga í framtíðinni væri borgið, en slíta þeim að öð'rum kosti. í við-
skiptum vorum við Dani liafa allar réttarbætur unnizt í áföngum. Svo
hefði einnig getað orðið í handritamálinu, ef tillögum Dana hefði verið
hófsamlega tekið.
Heiminum hafa orðið' dýrkeypt ofstækisfull slagorð eins og aldrei að
víkja og allt eða eklcert, hversu mikill sem réttur sá kann að vera, sem bak
við þau stendur. Allt mannkyn horfir með skelfingu á forystumenn sína
leika sér að vetnissprengjum, en þó vill enginn víkja um hársbreidd í deilu-
málum, sem hljóta að virðast smávægileg á þeim tímum, þegar friður og
framtíð mannlífs á jörðinni er í húfi. Þegar loks fást kallaðar saman ráð'-
stefnur hinna andstæðu flokka, er ýmist deilt endalaust um innihaldslítil
formsatriði eða haldnar áróðursræður til þess eins að espa hatur og villtan
tilfinningaofsa upp í fjöldanum. Allt verður að metnaðarmálum, þar sem
hvorugur aðilinn þykist mega bíða hinn minnsta hnekki. Samningar geta
þó aldrei tekizt nema menn læri að skilja sjónarmið andstæðingsins, jafn-
vel þótt þeir séu homun ósammála, og geri sér Ijóst, að sjaldan er hægt að
homa fram hinum róttækustu kröfum, ef friður og vinátta á að haldast.
Það hefur rnikið verið um það rætt, að viðskipti Norðurlandaþjóða sín
á milli, ættu að vera til fyrirmyndar öðrum þjóðum, en það verður varla
sagt um meðferð handritamálsáns undanfarið og skrif um það í blöð, hvorki
hér né í Danmörku. Ýfð hafa verið á báða bóga gömul sár, sem aðeins tím-
inn og góður hugur fá læknað, en það getur ekki orðið til annars en að
torvelda lausn handritamálsins í framtiðinni.
Islenzk stjórnarvökl hafa orðið að taka fleiri ákvarðanir en þessa, sem
varðað hafa dýrmæta íslenzka menningarhagsmuni á undanfömum árum,
°S sýnt þá meiri dirfsku en í handritamálinu. Hlutleysi íslands hefur verið
afnumið og vér skipað oss eindregið í hóp hinna frjálsu þjóða. Erlendur her
hefur fengið rétt til setu í landi voru, og er slíkt vissulega skerðing á um-
raðarétti vorum yfir því, en Alþingi og ríkisstjórn hefur álitið, að slika
oauðsyn bæri til að tryggja öryggi landsins og samvinnu við lýðræðisöflin
1 heiminum, að þjóðin yrði að sætta sig við þann hnekki, sem sjálfstæðis-
hugsjón hennar kynni að bíða af dvöl hins erlenda hers. Höfðu íslendingar
þó þegar í síðustu heimsstyrjöld fært miklar menningarlegar fórnir vegna
hersetunnar.
Ilöfum vér farið eins að í handritamálinu og valið þar rétt á milli
hveggja illra kosta? Málamiðlun við Dani virðist særa þjóðarmetnað
margra, og er það ekki óeðlilegt, en vér verðum að muna, að dýrmætari
þeim tilfinningum eru handritin sjálf og endurheimt þeirra til íslands. Vér
megum ekki láta tilfinningarnar villa oss sýn, svo að öllum leiðiun til sam-
homulags verði lokað, en handritin, gersemar íslenzkrar þjóðmenningar,
verði um aldur og ævi í erlenduin söfnum.
VI.
íslendingar eiga undir högg að sækja í handritamálinu. Allt er þar undir
Því komið, að hægt sé að vinna meirihluta danska þingsins á vort band,