Læknablaðið - 15.04.2007, Qupperneq 87

UMRÆÐA & FRÉTTIR / MINNINGAR SKURÐLÆKNIS
Þótti hafa þrönga sérmenntun
- viðtal við Höskuld
Baldursson skurðlækni
Höskuldur Baldursson bæklunarskurðlæknir man tímana tvenna
í íslenskri lækningasögu. Náms- og starfsferill hans spannar ríflega
hálfa öld en hann hóf nám í læknadeild við Háskóla íslands haustið
1954. Hann fór í sérnám til Bandaríkjanna og kom heim sérfræðingur
í bæklunarskurðlækningum síðla árs 1967. Hann starfaði lengst af
á bæklunardeild Landspítalans auk þess sem hann rak eigin stofu
mestallan starfsferil sinn.
„Þegar ég hóf nám í læknisfræði var náminu skipt
í þrjá hluta og tekin próf í lok hvers hluta. Fyrsti
hlutinn var áætlaður þrjú ár en vildi stundum
verða lengri, algengt var að hann yrði þrjú og hálft
ár. Breytingin úr menntaskóla yfir í akademískt
umhverfi þar sem ekki var mætingaskylda og engin
próf fyrr en eftir þrjú ár, nema próf í efnafræði eftir
fyrsta árið reyndist mörgum erfið. Sumum reynd-
ist erfitt að halda sig að bókinni. í fyrsta hlutanum
var fyrst og fremst kennd líffærafræði, lífefnafræði
og lífeðlisfræði, hvernig heilbrigður líkami starfar,
í öðrum hlutanum var kennd m.a. sjúkdómafræði
og lyfjafræði og loks í þriðja hlutanum höfuðgrein-
ar klínísku læknisfræðinnar, handlæknisfræði,
lyflæknisfræði, kvensjúkdómar og fæðingarhjálp.
Læknanemar byrjuðu ekki verklegt nám á spít-
ölunum fyrr en í miðhlutanum. Ég kom fyrst í
kúrsus eins og það var kallað, í handlæknisfræði, á
Landakotsspítala, haustið 1957. Þá var þar Halldór
Hansen eldri yfirlæknir í handlækningum. Bjarni
Jónsson var kominn til starfa en árið 1956-57 var
hann í Kaupmannahöfn að læra aðgerðir á höf-
uðslysum hjá dr. Busch sem þá var yfirlæknir á
taugaskurðdeild Ríkisspítalans í Kaupmannahöfn.
Ferð Bjarna kom þannig til að áður höfðu engir
taugaskurðlæknar verið hérlendis fyrr en Bjarni
Oddsson kom til landsins í stríðslok. Hann leit
reyndar fyrst og fremst á sig sem handlækni og
kvensjúkdómalækni en hafði einnig starfað á
taugaskurðdeild Ríkisspítalans í Kaupmannahöfn.
Hann dó í bílslysi á Miklubrautinni í Reykjavík
haustið 1953 og þá stóðu menn frammi fyrir því
að það var enginn læknir í landinu sem gat sinnt
bráðum áverkum á höfði. Bjarni Jónsson kom frá
Kaupmannahöfn haustið 1957 og það hittist þann-
ig á að ég horfði á þegar hann gerði fyrstu aðgerð-
ina á höfði eftir heimkomuna.”
Átti að rukka fjölskyldur sjúklinganna
Höskuldur rifjar upp að þennan vetur var
hann fenginn til að sitja yfir sjúklingum á
Landakotsspítala sem höfðu farið í höfuðaðgerðir.
„Það þurfti að vaka yfir þeim og fylgjast vel með
meðvitund, mæla púls og blóðþrýsting og voru
læknanemar fengnir til að sitja yfir sjúklingunum.
Vökutíminn var langur, frá átta að kvöldi til átta
að morgni. Ástæða þessa langa vakttíma var sá
að hjúkrunarstörf á spítalanum voru unnin af St.
Jósepssystrum sem unnu mjög langan vinnudag
frá því snemma morguns til klukkan átta að kveldi.
Á kvöldin og nóttunni voru starfsstúlkur á deild-
um, en aðeins ein lærð hjúkrunarkona sem gekk á
milli deilda og sinnti því sem fyrir bar hverju sinni.
Maður sat inni á sjúkrastofunni, því þetta var fyrir
tíma gjörgæsludeilda, og oftast voru þetta fjölbýlis-
stofur. Maður mátti ekki hafa ljós nema lampa við
höfðalag sjúklings. Einu sinni var maður leystur
af, um klukkan tíu var manni boðið að koma fram
í kaffi en annars sat maður þarna í 12 tíma og
hlustaði á sjúklinginn sofa og anda. Þetta var erf-
itt og syfjandi og svo fór maður beint í skólann og
dottaði í öllum tímum. Svo þurfti maður að mæta
aftur klukkan átta um kvöldið. Ég sá fljótt að þetta
gengi ekki til lengdar. Annað reyndist erfiðara því
þegar kom að því að greiða okkur fyrir þetta þá
„ Ekki fyrr en ég kom til
Bandaríkjanna sem ég
áttaði mig á því að þetta
voru gerólík fög innan
skurðlœkninganna, ” segir
Höskuldur Baldursson.
Hávar
Sigurjónsson
Læknablaðið 2007/93 351