Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2003, Page 27

Haukur Ingi Jónasson
s
Ottinn við sálina
Það er ekki óalgengt að líta á það sem í daglegu tali hefur verið neínt sál
sem viðsjárvert fyrirbæri sem seint eða aldrei verði hægt að henda reið-
ur á og það er jafnvel deilt um raunverulega tilvist hennar. I stað þess að
læra þá list að takast á við krefjandi veruleika sálarinnar er tilhneiging til
að að líta fram hjá henni og láta sem hún sé ekki til - hvorki sem við-
fangsefni vísinda né sem reyndur veruleiki.1
Innan sálfræðideilda hefar jafnvel borið á því að litið sé á ffæðin sem
fást með beinum hætti við veruleika sálarinnar s.s. sálgreiningu og guð-
fræði andans, sem óvísindalegar hjágreinar. Þá láta fræðimenn í það skína
að sálgreiningu, móður og drottningu sálfræðinnar, megi hugsanlega
nota sem gáfulegt tæki til bókmenntarannsókna en að hún eigi lítið skylt
við þau vísindi sem hafa með lækningu sálarmeina og geðsjúkdóma að
gera.
Ef þessi skoðun nær fótfestu þá er hætt við að þau uppbyggjandi og
læknandi áhrif sem þessi ffæði geta haft á líf einstaklinga og samfélagsins
í heild gleymist, einkum á tímum hagræðingar og niðurskurðar.2 Þá er
líka hætta á að takmörkuð sýn ríkjandi tískustrauma stýri sýn þeirra sem
kljást við geðraskanir og andlega vanlíðan þannig að þeir fari á mis við
mikilvægan þekkingarforða sál- og geðlæknisffæða úr fortíð.
Það er markmið sálgreiningar að auka sjálfsþekkingu og styðja aðra í
þeirri viðleitni að endurvekja grunntilfinningu sína fyrir eigin veru og
veru annars fólks. Með tilvistarspekilegu orðalagi þá er markmið hennar
1 Sjá Arm Belford Ulanov 2001: „The Christian Fear of the Psyche“ í Picturing God,
Wipf and Stock Publishers, 2001, bls. 5. Þessi grein er að miklu leyti byggð á um-
fjöllun Ulanov og einnig á ritgerð hennar og Barry Ulanov „Soul and Psyche“ í bók-
inni Religion and the Unconscious, Westminister Press, 1975.
: Sama rit, bls. 9.
25