Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2003, Blaðsíða 75

SlGURJÓN BjÖRNSSON
Sigmund Freud og trúarlífið
Þessu spjalli um trúarhugmyndir Freuds og framlag hans til trúmála
hyggst ég skipta í þrjá aðalhluta. Fyrst mun ég rekja stuttlega persónu-
legar forsendur hans fyrir trúarviðhorfum í uppeldi og ytri aðstæðum.
Síðan ætla ég að lýsa í hnotskurn helstu skrifum hans um trúmál. Og í
þriðja lagi reyni ég að leggja eitthvert mat á skoðanir hans og tengsl
þeirra við kenningar hans og lækningaaðferð.
I Uppvöxtur, uppeldi, aðstædur
Varla verður því neitað, að trúarlegt uppeldi skiptir sköpum um trúrækni
manna á fullorðinsaldri. Hugur barna er gljúpur og móttækilegur fyrir
hvers konar áhrifum. Skammt er milli ímyndunar og veruleika, rökhugs-
un lítt þroskuð og illa fær um að veita viðnám. Trúarboðun höfðar mjög
til tilfinninga og hjá börnum fléttast saman tilfinningar til guðdóms og
foreldra. Trúarlegt uppeldi beinir tilfinningalífi barns í farveg trúarinnar
og skapar með því trúarþörf. Þetta hljóta allir að vera sammála um, enda
væri trúarlegt uppeldi marklaust ef þetta væri ekki rétt.
Frá þessu sjónarmiði skoðað er eðlilegt að spyrja hvernig trúarlegu
uppeldi vantrúarmannsins Sigmundar Freuds hafi verið háttað. Því er
fljótsvarað. Það var svo til ekkert. Foreldrar hans voru að vísu báðir
gyðingar og aldir upp í gyðinglegum siðvenjum. Þau munu hafa talist
gyðingatrúar, en iðkuðu þá trú ekki og ekkert trúarlegt var viðhaft á
heimili þeirra. Þau töldust fríþenkjarar. Að vísu las Jakob Freud, faðir
Sigmundar, oft í Tora, lögbók gyðinga og lagði áherslu á siðferðilegt líf-
emi eins og þar var fyrirskipað.
73