Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2003, Page 36

ÁLFRÚN GUNNLAUGSDÓTTIR
búðunum og Leifur stofnaði fyrirtæki sitt, saumastofu, sem gekk vel
þangað til fór að halla undan fæti vegna líkamlegrar og andlegrar vanlíð-
unar hans. Þegar hann komst í samband við gömlu vinma frá Sachsen-
hausen í Noregi, frnir tilstilli dóttur sinnar og Johans Johanson, buðu
Norðmenn honum að láta fara fram ítarlega rannsókn á högum hans og
heilsufari og að henni lokinni voru honum dæmdar hámarks örorkubæt-
ur vegna varanlegs skaða og heilsutjóns sem hann hafði orðið fr'rir af
dvöl sinni í Sachsenhausen (Býr Isl. 248). Hann hafði orðið að loka
saumastofu sinni 1974, þá fimmtíu og fjögurra ára að aldri. Þótt hvergi
sé þess getdð er ekki fjarri lagi að ímynda sér að Leifur hafi verið tilbú-
inn að ræða við Garðar Sverrisson árið 1988 um h'fshlaup sitt, vegna þess
að hann hafi viljað gera eina tilraun enn til að „bera vitni“, en á svolítið
öðrum forsendum en áður.
Leifur er sannfærður um að ffamkoma Þjóðverja við fangana í fanga-
búðum þeirra, mannfyrirlitningin sem þeir sýndu, hafi átt drjúgan þátt í
að brjóta hann niður. Eftdr það átti hann erfitt með að „standa sig“. Upp-
eldi hans í heimahúsum virðist hafa gengið nokkuð út á þetta atriði, að
hann ætti að standa sig og sú krafa ekki verið horfin þegar heim kom. Svo
virðist sem hann hafi gert alltof miklar kröfur til sjálfs sín og færðist jafn-
vel undan að ræða við eiginkonu sína um þá reynslu sem hann hafði orð-
ið að þola.
Hún fann að ég vildi ekki ræða undangengin ár og tók fullt til-
lit tdl þess. Samverusmndir okkar hjálpuðu mér að gleyma því
sem ég vildi ekkd lengur muna. Og þegar við eignuðumst okk-
ar fyrsta barn, Stefaníu, árið 1951 farmst mér ekki hægt að
halda áfram að hugsa um gömlu árin. (Býr Isl. 229)
Leifur var einkennilega þögull í bók sinni ífangabúðum. nazista um ástæð-
una fyrir handtöku sinni. Astæðan er ekki beinlínis skýrð í Býr Islendingur
hér? en verður þar skiljanleg. I ljós kemur að hann lagði fram kæru í Nor-
egi á hendur Egil Holmboe fýrir að hafa komið sér í klærnar á nazistum
og gat þess vegna ekki farið að tala opinberlega um það mál meðan það
hafði ekki verið tekið fyrir af norskum stjórnvöldum. Egil Holmboe var
sóttur tdl saka í heimalandi sínu fyrir að vera háttsettur kvislingur og var
Leifur kallaður fýrir í máli hans. Hann var þá staddur í Noregi af heilsu-
farsástæðum. Þetta var árið 1947. Egil sór af sér að hafa átt nokkurn þátt
í að koma syni vina sinna, Leifi Muller, í fangabúðir, hann hefði augljós-
34