Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2003, Qupperneq 75

JENS LOHFERT J0RGENSEN
Myndir af listamanninum andspænis
dauðanum
„Dauðinn er í rauninni eini mögulegi endirinn"1 skrifaði J.P. Jacobsen í
bréfi frá 14. mars 1880 til Edvards Brandes um endinn á Brúðuheimilrnu.
Það er sannfæring mín að þessi staðhæfing, sem er ein af fáum athuga-
semdum Jacobsens um skáldskaparfræði sem varðveist hafa, eigi ekki að-
eins að lesa í tengslum við umfjöllunarefm leikritsins, heldur einnig fag-
urfræðilega sem þá staðhæfingu að textinn eigi ekki einungis að fjalla um
dauðann heldur að vera dauðinn. Efifi greinar minnar er þetta samband
umfjöllunar og veru og hvemig það birtist í höfundarverki Jacobsens.2
Svarthol dauðans: Gagnskauta kenningasmíö
Hvemig er eiginlega mögulegt að tjá það tóm sem dauðinn er? Eins og
danska skáldkonan Inger Christensen segir í 1. erindi hins langa ljóðs
síns „Ljóð um dauðann“ frá 1989: „Það hefur ekkert gerst/dögum sam-
an sit ég/fyrir framan pappírinn en/það gerist ekkert“.3 Sjálfið andspæn-
1 „Der er ingen anden virkelig Ende mulig end Deden“. Tilvimunin er úr: J.P. Jac-
obsen: Et venskab. En breweksling mellem J.P. Jacobsen og Edvard Brandes. Gefið út af
Kristian Hvidt. Gyldendal, 1988 bls. 109.
2 Eg geri ráð fyrir að höfúndarverkið sé þekkt. Jorn Erslev Andersen hefur ritað skín-
andi kynningu á verkinu sem finna má á heimasíðu Arkiv for Dansk htteratur:
http://wwvv.adl.dk. Det Danske Sprog- og Litteraturselskab og Det Kongehge
Bibhotek, 2002.
3 „Der er ingenting sket/i dagevis sidder jeg/foran papiret men/der sker ingenting“.
Tilvimunin er úr: „Digt om doden“. Samlede digte. Gyldendal, 1999.
73