Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2003, Síða 114

GUÐNI ELISSON
Að hætta og deyja
hvað er það?
Að verð’ ekk’ eldri aldrei
vera hættur.
Ganga engar götur ganga ekkert.
Hitta engan engan ekki kjaft
vera hættur hættur eins og hausttré.
Nei hausttré byrjar aftur núna í vor
en ekki sá sem hættir hann er hættur
eins og eitthvað ég veit ekki hvað
og byrjar ekki aftur byrjar aldrei.48
Við deyjum ekki eins og náttúran á haustin vegna þess að náttúran fellur
í dvala og vaknar aftur til lífsins ólíkt okkur. Maðurinn er ekki heldur
hluti af hinni náttúrulegu hringrás í neinum persónulegum skilningi.
Dauði mannsins er svo endanlegur að alla merkingu þrýtur frammi fyrir
honum. Hann verður ekki einu sinni tjáður í ljóði, hann er „eins og eitt-
hvað ég veit ekki hvað“.
Skilningur ljóðinælandans í funmta hluta „Daga og svo ffamvegis“
fangar fullkomlega þá írónísku tilvistarsýn sem ég gerði að umræðuefhi
fyrr í þessari grein, hugmyndina um fallið. Paul de Man tengdi tilvistar-
stöðu mannsins persónulegum og raunverulegum tengslum hans við
náttúruna og valdaleysi frammi fyrir henni. Náttúran getur breytt mann-
inum í lífvana hlut, en maðurinn megnar ekki að gæða minnsta hluta
náttúrunnar persónuleika.49 Irónískt fall einstaklingsins leiðir í ljós end-
anleika tilvistarinnar, að „sá sem hættir hann er hættur“ og „byrjar ekki
aftur“ þrátt fyrir þá nærandi blekkingu sem persónugerving náttúrunnar
birtir í bókmenntum og trúarbrögðum. Þetta veit aðeins sá sem hefur
fallið og það er aðeins eftir fallið sem eðli mannlegrar tilvistar verður
ljóst. Þessi skilningur á tengslum manns og náttúru mótar að mínu mati
tímavitundina í skáldskap Steinunnar þó að hún komi sjaldan jafn berlega
í ljós og í ofangreindu ljóði.
Verk Steinunnar Sigurðardóttur heyra undir táknsögulegan veruleika af
því tagi sem breytir strandkistum í standklukkur. Bækur hennar tifa
48 Steinunn Sigurðardóttir: Verksummerki, bls. 14.
49 Paul de Man: „The Rhetoric of Temporality“, bls. 215.