Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2003, Síða 200

ELISABETH BRONFEN
gildir naín konunnar dauða“. Því varð að halda aítur af líkama hennar,
refsa honum og hreinsa með særingum. Fremur en að tákna uppspretm
ffjósemi og heilbrigðis er k\ænlíkaminn álitinn mengaður, hann er full-
trúi og flytjandi dauðans sem getur banað karlinum með snertingunni
einni saman. Þar sem konan er notuð sem tákn hTÍr þá hrömun holds-
ins sem sá er efdr lifir vill afneita en veit þó að er hlutskipti hans, er feg-
urð konunnar skihn sem gríma rotnunar og kjmferðissambandið \dð hana
sem ein mynd dauða fremur en sem getnaður.
Þessa dæmigerðu tengingu kommnar og Ifkamans má nýta sem tákn-
sögu fyrir þá siðspillingu, auðsæranleika og afholdgun sem eru hluti af
mannlegri tilvera. Samtengingin kona-dauði-leg-gröf brotnar niðm- í þá
tvíræðni að með gjöf fæðmgarinnar gefi móðirin gjöf dauðans, og að faðrn-
lag ástvinarins tákni einnig missi eða upplausn sjálfsins. Alóðurhkantinn og
ástarstaðgenglar hans era í grundvallaratriðum blekking, uppspretta lífsins
íklædd fegurðinni en heltekin gerjun dauðans, staðseming loforðsins mn
einingu og um leið áminning um sárið sem Kfið grundvallast á. Móðm-
ímyndin (legið) er ekld aðeins jafhgildi dauða að því leyti að snúið er aftm
til líflausrar kyrrstöðu (grafar). Alóðirin og eftii'lætið hennar birtast sem
táknsögm fyrir dauðleika mannsins og sem fasnnótaðar ímjmdir örlaga
hans. Konan er að mati de Beauvoir „Kfið sem er tilveru mannsins nauð-
synlegt en dæmir hann jafnffamt til endanleika og dauða“.;,;' Eva, hin ffið-
helga ímynd ffmnmóðurinnar, holdgerir og laðar fram hina ókenmlegu til-
ftnningu einingar og missis, sjálfstæðs persónuleika og sjálfssmidrungar,
fegmðar og unaðssemda Hkamans og romunar hans.
A meðan Evumyndir holdgera auðsæranleika mannkynsins era Maríu-
mjmdir, myndir af Mater Dolorosa sem tregar þar sem Kristm figgrn-
dauður, táknsögm hinnar nærandi og græðandi móðm, endurlausn frá
holdi, synd og sekt. María mey er gjaman látin deila granateplinu sem ein-
kennishlut með Persefónu, til þess að tengja ffjósemi þeirrar síðamefiidu
við hinar krismu hhðstæðm endumýjunar og ódauðleika, ríð Upprisuna. I
hlutverki sínu sem hin miskunnsama mær er María ímynd sigm-sms á „ill-
um“ dauða syndar og romunar sem Eva kom til leiðar; núlligöngmnaðm-
þeirra sem hfa, sem skýlir hinmn iðrandi undir mötth sínum og talar ináh
sálna hinna dauðu ffammi fyrir Guði á dómsdegi. Þar sem hún græðir,
huggar og hknar verkar hún sem ímynd hiimar fyrirheimu einingar, og því
verðm sérstakt áhrifasvið hennar á þverstæðukenndan hátt tvírætt jaðar-
35 Simone de Beauvoir (1974), bls. 187.
198