Þjóðlíf - 01.07.1990, Blaðsíða 86

BLOKKASKIPTINGIN
ÁFRAM í UMRÆDU
Urslit kosninganna og nokkrar kenningar um framvindu meðal A-flokkanna nœstu misseri
Úrslit sveitastjórnarkosninganna 26.
maí sl. staðfestu gífurlega gerjun í ís-
lenskum stjórnmálum og tilhneigingu til
blokkaskiptingar.
Það hefur víða mikið verið gert úr stór-
sigri Sjálfstæðisflokksins í kosningunum.
Sigur hans var stærstur í Reykjavík, þar
sem hann hlaut 60.4% atkvæða. Athygli-
vert er að bera þennan sigur saman við
kosningaúrslit síðustu ára en Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur áður verið með hæst
57.4% í kosningunum 1974. Árið 1978 var
hann með 47.4%, í kosningunum 1982
52.5% og 52.7% í kosningunum 1986.
Eina volduga stjórnmála
-hreyfingin
Þegar Sjálfstæðisflokkurinn er ekki í
ríkisstjórn hefur flokkurinn unnið glæsta
sigra í sveitastjórnarkosningum, og ef
kÚti
ÁLASKA'
BÍLAVÖRUR
í SÉRFLOKKI
Heildsöludreyfing:
PRbúðin hf. S: 641418
ÓSKAR GUÐMUNDSSON
miðað er við það sem skoðanakannanir
hafa sagt um núverandi ríkisstjórn er ár-
angur Sjálfstæðisflokksins e.t.v. ekki jafn
glæsilegur og margir ætluðu. I kaupstöð-
unum utan Reykjavíkur var Sjálfstæðis-
flokkurinn með 39.6%; á sömu stöðum í
kosningunum 1986 var hann með 35% at-
kvæða, í kosningunum 1982 40.9% at-
kvæða, 31.3% í kosningunum 1978 og
39.9% í kosningunum 1974.
Þó Sjálfstæðisflokkurinn hafi áður
hrósað ámóta kosningasigrum og nú, fer
ekki á milli mála að í vissum skilningi er
flokkurinn eini stjórnmálaflokkurinn sem
kallast getur öflugur á landsvísu. Þannig
býður flokkurinn fram í eigin nafni á öll-
um stærri stöðum á landinu og hann hefur
greinilega viðspyrnu í öllum kjördæmum
landsins. Aðrir stjórnmálaflokkar eru
frekar með staðbundið fylgi og búa svo við
fylgisleysi í heilu byggðarlögunum.
Gerjun meðal jafnaðarmanna
og frjálslyndra
Gerjunin er mest á svokölluðum vinstri
væng stjórnmálanna. Víða voru gerðar til-
raunir til sameiginlegra framboða af ein-
hverjum toga eins og sagt var frá í síðasta
Þjóðlífi. í kaupstöðunum þrjátíu voru
boðnir fram G-listar í 16 þeirra og fengu
þeir samtals 11.500 atkvæði, A-listar voru
einnig boðnir fram í 16 kaupstöðum og
fengu þeir samtals um 12.500 atkvæði.
Sameiningarlistar af einhverjum toga voru
boðnir fram í 15 kaupstöðum og fengu þeir
um 14.000 atkvæði. Annar hvor flokkanna
Alþýðubandalag og Alþýðuflokkur buðu
sums staðar fram lista samhliða samein-
ingarframboðunum og framsóknarmenn
tóku einnig víða þátt í samstarfinu. Mestu
munaði í þessu sambandi um H-lista Nýs
vettvangs í Reykjavík, sem fékk tæplega
8.300 atkvæði eða 14.8% fylgi. Þar með
tók nýtt forystuafl við taumunum í
stjórnarandstöðunni í Reykjavík. Árang-
urinn var ekki í samræmi við mestu vænt-
ingar aðstandenda listans, en engu að síð-
ur er ljóst að hafin er gerjun meðal jafnað-
armanna og frjálslyndra sem ekki er séð
fyrir endann á. Nýr vettvangur mun starfa
í borgarstjórn sem sjálfstætt afl, og mestar
líkur eru á að reynt verði aftur að sameina
alla stjórnarandstöðuhópa undir svipuð-
um formerkjum að fjórum árum liðnum.
Flekakenningin og tjaldbúðakenningin
Meðal áhugamanna um stóran flokk
jafnaðarmanna og frjálslyndra eru uppi
ýmsar hugmyndir um hvernig framvinda
mála verði á næstu mánuðum. Sumir telja
helst að hópar eða flekar úr Alþýðubanda-
laginu og víðar að muni ganga til samstarfs
við Alþýðuflokkinn á næstu mánuðum.
Stærstu flekarnir muni koma til liðs við
Alþýðuflokkinn í haust og síðan næsta
vetur eftir landsfund Alþýðubandalag-
sins. Þegar hafa nafnkunnir einstaklingar
gengið úr Alþýðubandalagi inn í Alþýðu-
flokkinn eins og öndvegissúlur af land-
námsskipi. Flekakenningin stemmir við
svokallaða tjaldbúðakenningu innan Al-
þýðuflokksins. Tjaldbúðakenningin
hljóðar uppá að Alþýðuflokkurinn muni
breyta skipulagi sínu á næstunni þannig
að hann geti virkað í raun eins og tjaldbúð-
ir — og er vísað til franskra sósíalista í því
sambandi.
Tvíeðli flokkanna
Innan Alþýðuflokksins eins og í Al-
þýðubandalaginu eru uppi raddir um að
betra sé að halda flokknum smáum og
þröngum frekar en taka þátt í þróuninni
um stóran flokk jafnaðarmanna og frjáls-
lyndra. Jón Baldvin Hannibalsson for-
86 ÞJÓÐLÍF