Þjóðlíf - 01.07.1990, Blaðsíða 14

Sérfræðingar leggjast
gegn göngudeildum
Fjárfestingar á sjúkrahúsum vannýttar, segir Pétur Jónsson
framkvœmdastjóri ríkisspítalanna
Sérfræðiþjónusta sjúkrahúsa á
göngudeildum er í lágmarki þrátt
fyrir stefnu heilbrigðisyfirvalda að
auka hana. Sérfræðilæknar leggjast
gegn umsvifum göngudeilda vegna
þess að þær eru í samkeppni við eink-
astofur sérfræðinga.
Sérfræðingar ályktuðu um göngu-
deildir þegar árið 1982 og vildu að
starfsemi þeirra yrði haldið í lágmarki.
Ályktunin var samþykkt á aðalfundi
Læknafélags Islands og var ótvírætt að
orði kveðið: „Öll almenn sérfræði-
þjónusta á að fara fram á lækningastof-
um lækna.“ Ennfremur að „þær
göngudeildir, sem starfræktar eru við
sjúkrahúsin í Reykjavík, ættu því að
vera lokaðar eða hálfopnar..."
Á sama tíma og ályktunin var sam-
þykkt hófst sú þróun fyrir alvöru að
sérfræðilæknar byggðu eða tóku á
leigu húsnæði margir saman og settu
þannig á stofn læknamiðstöð. Lækna-
miðstöðvar voru forsenda þess að sér-
fræðingar gátu einkavætt hluta af
starfsemi sjúkrahúsa. Þar geta þeir
samnýtt skurðstofur og aðstöðu til
rannsókna. Nær allar aðgerðir sem
ekki krefjast innlagna sjúklinga eru
núna framkvæmdar í læknamiðstöðv-
um.
Stjórnvöld réðu engu um þessar
breytingar á heilbrigðiskerfmu. Þvert
á móti hefur það verið stefna heilbrigð-
isyfirvalda að auka starfsemi göngu-
deilda. Stefnan var ítrekuð í íslensku
heilbrigðisáætluninni sem Ragnhildur
Helgadóttir heilbrigðisráðherra lagði
fram á Alþingi veturinn 1986-1987.
Aftur ályktuðu sérfræðingar og
sögðu í umsögn um áætlunina að það
sé „ótækt að sérstakir læknar verði
ráðnir til starfa á göngudeildum
sjúkrahúsa.“
Barátta sérfræðinga gegn göngu-
deildum er árangursrík. I könnun sem
stjórn Læknafélags íslands lét gera ár-
ið 1986 kom í ljós að „ekki höfðu orðið
marktækar breytingar á göngudeildar-
starfsemi sjúkrahúsa næstu 4 árin þar á
undan.“
Afleiðingin af hagsmunagæslu sér-
fræðinganna er vannýting á fjárfest-
ingum í sjúkrahúsum. Að sögn Péturs
Jónssonar, framkvæmdastjóra Ríkis-
spítalanna, er sumum skurðstofum
sjúkrahúsa lokað klukkan þrjú á dag-
inn og rándýr tæki eru ekki nýtt nema
að hluta. Þetta er vegna þess að starf-
semi göngudeilda hefur í miklum mæli
færst til sérfræðinga sem vinna sjálf-
stætt.
Samkvæmt upplýsingum Péturs
störfuðu um 100 sérfræðingar hjá Rík-
isspítölunum árið 1988, og þá eru ekki
taldir með yfirlæknar. Um 65 af sérf-
ræðingunum voru ráðnir í fullt starf,
en 35 voru í hlutastarfi, oftast 50 eða 75
prósent.
Sérfræðingar hafa mest upp úr því
að vinna hvorttveggja á sjúkrahúsi og á
eigin vegum. Þeir hafa fengið það inn í
samninga að sérfræðingar í fullu starfi
á sjúkrahúsum mega vinna allt að níu
klukkustundir hverja viku á einkastof-
um. Sérfræðingar í hlutastarfi mega
vinna ótakmarkað utan spítalanna.
Tvöfalt starf sérfræðinga gefur þeim
einnig færi á að ná til sín sjúklingum á
þægilegan máta. Skúli G. Johnsen
borgarlæknir útskýrir hvernig þeir
fara að: — Sérfræðingar geta núna vís-
að til sín sjúklingum við útskrift enda
hafa tilvísanir verið lagðar niður. Þeir
annast þannig framhaldsmeðferð í stað
göngudeildar. Þegar sjúklingur er
byrjaður í reglubundnu eftirliti hjá
sérfræðingi getur það samband haldist
þegar ný vandamál koma upp. Þannig
kemst sérfræðingurinn í hlutverk
heimilislæknis og fer að stunda al-
mennar lækningar, eftir mun hærri
gjaldskrá en heimilislæknar.
—pv
greiðslu frá Tryggingastofnun ef sjúkling-
ur kemur með tilvísun. Fyrri leiðin átti að
hafa áhrif á sjúklinga en hin seinni á sér-
fræðinga. Nefndin tók ekki afstöðu til
þess hvor leiðin væri betri.
I heilbrigðisráðuneytinu voru menn
sæmilega ánægðir með álit nefndarinnar.
Tilvísanir yrðu reglan þótt aðgangur að
sérfræðingum væri áfram greiður fyrir
sjúklinga án tilvísana. Tveir þungavigtar-
menn úr röðum sérfræðinga, þeir Harald-
ur Briem og Sverrir Bergmann, áttu sæti í
nefndinni og það var talin trygging fyrir
því að niðurstaða hennar nyti stuðnings
sérfræðinga almennt og væri ígildi sam-
komulags milli heilbrigðisyfirvalda og
sérfræðilækna.
Þess vegna samþykkti heilbrigðisráð-
herra að breyta lögum um almannatrygg-
ingar í samræmi við tillögu nefndarinnar.
Breytingartillaga nefndarinnar á b-lið 43.
greinar var orðrétt tekin upp í lögin og
samþykkt á Alþingi í desember 1989. Þar
með var orðið tilvísun fellt úr lögum. Þetta
virðist fljótfæmi því að heilbrigðisráð-
herra gekk ekki frá samkomulagi við sér-
fræðinga um nýtt fyrirkomulag áður en
hann breytti lögunum og það kom ráð-
herra í koll. En í raun átti ráðherra engra
kosta völ. Lagabreytingin um sumarið
veitti undanþágu frá tilvísunum aðeins til
áramóta og Alþingi varð að samþykkja ný
lög fyrir jólaleyfi ef ekki átti að búa við
sömu lögleysu og á árunum 1985 til 1989.
Lagabreytingin sem átti að setja þrýsting á
sérfræðilækna snerist í höndunum á ráðu-
neytismönnum og varð þeim sjálfum að
fjörtjóni.
14 ÞJÓÐLÍF