Þjóðlíf - 01.07.1990, Blaðsíða 62

MENNING |
EINAR HEIMISSON
Ævisaga Lotte Lenya komin
út. Dregin upp nœrgöngul
mynd af lífi þessarar örgeðja
listakonu, sem aldrei þótti
beinlínis falleg en hins vegar
full afþví sem kallað var
„hrein eða hrá erótík“.
Með bónda sínum Kurt Weill íNew York 1949.
SJÓRÆNINGJA-JENNÍ
Nýlega er komin út í Bandaríkjunum og
Þýskalandi ævisaga Lotte Lenya, einnar
skærustu söngstjörnu Weimarlýðveldis-
ins og eiginkonu tónskáldsins Kurts
Weill. Nafn Lotte Lenya er nátengt tón-
list Weimarlýðveldisins, verkum eins og
Túskildingsóperunni og söngleiknum
um borgina Mahagóní.
eimarlýðveldið,
1919-1933, var
mikill blómatími í
menningarlífi Þýska-
lands. í höfuðborginni
Berlín var settur upp
mikill fjöldi leikrita,
gerðar margar kvik-
myndir, skrifaðar víð-
frægar skáldsögur og
svo fram eftir götum.
Þetta var tími listanna,
tími frelsisins, hrað-
fleygur og það var eins
og listalíflð mótaðist af
því rétt eins og menn
finndu hvað þeir höfðu
nauman tíma. Meðal
þeirra sem settu hvað
mest mark sitt á listalíf-
ið á dögum Weimarlýð-
veldisins voru hjón að
nafni Kurt Weill og
Lotte Lenya. Hann var
óumdeilanlega þekkt-
asta tónskáld landsins
og samdi í samvinnu við
Bertold Brecht ýmis
ódauðleg verk eins og
Túskildingsóperuna og Mahagónísöng-
leikinn en auk þess önnur tónverk eins og
fiðlukonsert, sem þykir eitt athyglisverð-
asta verk sinnar tegundar frá þriðja ára-
tugnum.
Verk Brechts og Weills einkennast sem
kunnugt er af hálfkæringsstíl, meitluðum
laglínum og meitluðum ljóðlínum, hráum
tónum, þar sem notuð er sérstök blanda
hljóðfæra, jafnvel lírukassar. Alkunna er
að það þarf mjög fágæta flytjendur til að
koma þessum verkum til skila og þau eru
þekkt fyrir að gera óheyrilegar kröfur til
raddbeitingar og valds yfir leikrænum
blæbrigðum og áherslum.
Lotte Lenya lék Sjóræningja-Jenníu í
frumsýningu Túskildingsóperunnar árið
1928. Hún var þekkt fyrir hráa rödd sína
og kraft, óbeislaðan erótískan kraft, og
fyrir að gera veröld hóranna og hórumang-
aranna í verkum Weills að sinni. Hún
fæddist árið 1898 í Berlín og bjó við vond-
an kost í foreldrahúsum, var iðulega
nauðgað af drykkjusjúkum föður sínum
og fór sjálf tólf ára að stunda vændi og hélt
því áfram uns góðviljuð frænka tók hana
upp á sína arma, hélt með hana til Ziirich
þar sem hún komst fljótt í kynni við leiklist.
í nýútkominni ævisögu Lotte Lenya
eftir Bandaríkjamann að nafni Donald
Spoto er dregin upp nærgöngul mynd af
lífi þessarar örgeðja listakonu, sem aldrei
þótti beinlínis falleg en hins vegar full af
því sem kallað var „hrein eða hrá erótík“.
Leiðir hennar lágu á ungum aldri til Ber-
línar þar sem hún kynntist feimnislegu,
alvörugefnu tónskáldi af gyðingaættum að
nafni Kurt Weill og þau giftust árið 1926.
Hún lék í ýmsum leikritum á síðustu árum
Weimarlýðveldisins, meðal annars í verki
Marielouise Fleiser, „Frumkvöðlarnir
frá Ingolstadt“ eða „Die Pionieren von
Ingolstadt“. Fleiser þessi var einn þekkt-
asti leikritahöfundur Weimarlýðveldisins
og fyrirmynd Bertolds Brechts.
Leikkonan Lotte (til hægri) íkvikmynd síðar á ævinni.
62 ÞJÓÐLÍF